Esperanto? ??³ là cái gì?

Bác s? L. L. Zamenhof, má»™t th?y thuốc sống ở phía tây c?a Ä‘? ch? Nga Ä‘ã Ä‘? xu?t Quốc t? ng? vào năm 1887, nh? là má»™t ngôn ng? quốc t? trung l?p. Ông muốn phát triển và th? nghiệm vá»›i các đồng nghiệp má»™t ngôn ng? dá»… h?c, theo quy t?c, để sau Ä‘ó nó Ä‘??»£c giá»›i thiệu nh? nh? má»™t ngôn ng? quốc t? th? hai cho t?t m?i ng??» i. Zamenhof Ä‘ã coi má»™t ngôn ng? là trung l?p, n?u nó là sở h?u c?a m?i ng??» i nh? nhau, không chỉ là má»™t v?n Ä‘? th?c t?, mà còn góp ph?n làm dịu nh?ng xung Ä‘á»™t và thúc Ä‘?y hòa bình.

Esperanto Ä‘ã Ä‘?t Ä‘??»£c má»™t b??»›c Ä‘á»™t phá ban Ä‘?u: nó Ä‘ã trở thành má»™t sinh ng? xuyên th? hệ, mà hàng ch?c ngàn ng??» i trên toàn th? giá»›i n?m v?ng. Má»™t số ng??» i trong số h? Ä‘ã tham gia các há»™i. UEA (Universala Esperanto-Asocio – Hôi Quốc t? ng? toàn c?u) có các thành viên t?i 114 quốc gia. SAT (Sennacieca Asocio Tutmonda – Há»™i Phi quốc gia Toàn th? giá»›i) , nh? h?n, có x?p xỉ 1000 thành viên. Nó là n?i t?p h?p c?a nh?ng ng??» i nói ti?ng Esperanto thuá»™c cánh t? (ch? y?u là xã há»™i ch? ngh?a, cá»™ng s?n, vô chính ph? và chống ch? ngh?a dân tá»™c), các ng??» i nói ti?ng Esperanto ho?t Ä‘á»™ng trong l?nh v?c công Ä‘oàn và môi tr??» ng sinh thái. Esperanto liên t?c ch?ng t? kh? năng tồn t?i c?a mình. Nó cung c?p nhi?u dịch v? thi?t th?c cho nh?ng ng??» i nói ngôn ng? này.

Thông tin dân ch? ở quy mô toàn c?u

S? thống trị toàn c?u c?a má»™t vài ngôn ng? d?a trên s?c m?nh c?a các quốc gia s? d?ng chúng. Các thành viên c?a các cá»™ng đồng không có Ä‘?c quy?n ngôn ng? giao ti?p "t? d??»›i lên trên†ở m?c quốc t? - nhi?u hay ít tùy thuá»™c vào việc h? thông th?o má»™t ho?c nhi?u ngôn ng? bá quy?n. Nh?ng ng??» i không bi?t b?t k? ngôn ng? "chính" nào, ph?n lá»›n bị lo?i tr? kh?i các thông tin liên l?c quốc t?.

Việc chỉ s? d?ng má»™t vài ngôn ng? quốc gia trong quan hệ quốc t? bóp méo s? trao đổi văn hóa và làm lệch dòng ch?y c?a thông tin có l?i cho các t?ng lá»›p ?u tú v? kinh t?, chính trị và lãnh Ä‘?o t? t??»Ÿng c?a các n??»›c Ä‘??»£c ?u tiên v? m?t ngôn ng?. Má»™t ngôn ng? trung l?p, dá»… h?c h?n có thể t?o s? bình Ä‘?ng và cân b?ng.

Má»™t số ng??» i theo thuy?t định mệnh cam tâm ch?p nh?n v?n Ä‘? ngôn ng?, và má»™t số ng??» i khác ki?m l?i t? Ä‘i?u Ä‘ó bởi vì ki?n ​​th?c c?a h? v? ngo?i ng? có ích cho s? nghiệp, và mang l?i uy tín. Nh?ng tr??»›c h?t, t?t c? các t?ng lá»›p c?m quy?n c?a nhi?u quốc gia có m?i lý do để duy trì nguyên tr?ng. Việc h?u h?t ng??» i làm công ăn l??¡ng và toàn bá»™ dân chúng chỉ bi?t má»™t th? ti?ng ho?c có ki?n th?c h?n ch? v? ngo?i ng? là Ä‘i?u phù h?p vá»›i l?i ích c?a giai c?p thống trị, vì lý do h? ít có kh? năng ti?p c?n vá»›i ý ki?n và thông tin t? các n??»›c khác ch?a qua s? sàng l?c c?a các ph??¡ng tiện thông tin Ä‘?i chúng mà gi?i c?p thống trị chi phối. Ngoài ra việc trao đổi tr?c ti?p vá»›i nh?ng con ng??» i cùng số ph?n ở các n??»›c khác là r?t h?n ch?.

“Toàn c?u hóa t? bên d??»›i", má»™t khái niệm Ä‘??»£c nâng thành ch? Ä‘? th?i gian g?n Ä‘ây và là s? đối Ä‘áp cho s? toàn c?u hóa t? bên trên, chỉ có thể Ä‘??»£c th?c hành bởi nh?ng ng??» i có thể nói chuyện vá»›i nhau.

Esperanto mang tính quân bình. Thông qua Esperanto, ng??» i ta nh?m m?c tiêu cho phép các t?ng lá»›p nhân dân rá»™ng rãi trong t?t c? các n??»›c giao ti?p tr?c ti?p vá»›i nhau v??»£t qua các biên giá»›i ngôn ng? và chính trị. Ti?ng Anh, mà nhi?u ng??» i coi nh? là ngôn ng? quốc t? trên th?c t?, không làm nổi Ä‘i?u Ä‘ó ngay c? trong nhóm nh? các n??»›c t??¡ng đối giàu có vá»›i hệ thống tr??» ng h?c Ä‘??»£c xây d?ng hoàn chỉnh. M?c dù quy?n l?c t?m th?i v?n còn trong tay nh?ng ng??» i chống l?i việc phổ bi?n Esperanto, th?c t? cho th?y r?ng Esperanto ngay hôm nay Ä‘ã là má»™t ph??¡ng tiện mà nh? Ä‘ó má»™t số ng??» i có thiệt thòi v? ngôn ng? có kh? năng trở thành song ng?, trong khi nó là má»™t ph??¡ng tiện mà nh? Ä‘ó m?i ng??» i có thể tham gia vào cuá»™c giao ti?p bình Ä‘?ng v??»£t qua các rào c?n ngôn ng?.

Ngôn ng? ch?c năng

Esperanto có thể h?c Ä‘??»£c trong kho?ng má»™t ph?n ba th?i gian c?n thi?t cho việc h?c ngo?i ng? phổ bi?n nh?t. Ch? vi?t mang tính ng? âm (má»™t âm thanh = má»™t ch? cái) và ng? pháp là r?t quy t?c. Hệ thống âm thanh Ä‘áp ?ng vá»›i vá»›i nguyên t?c c?a tính quốc t?. Ti?ng Esperanto nói có âm thanh giống nh? ti?ng Tây Ban Nha ho?c Ý.
Esperanto là má»™t ngôn ng? ch?p dính, trong Ä‘ó má»™t ph?n lá»›n t? v?ng là s? k?t h?p t? các y?u tố nh? h?n. ?i?u này làm gi?m số l??»£ng các y?u tố t? v?ng c?n ph?i h?c. T? v?ng Ä‘áp ?ng các nguyên t?c tính quốc t? c?a t? càng cao càng tốt.

Ngôn ng? thích h?p cho t?t c? các m?c Ä‘ích chỉ có thể phát triển trong má»™t quá trình t?p thể. T? g?n 100 năm nay Ä‘ã diá»…n ra các Ä‘?i há»™i và các cuá»™c h?p, t?i Ä‘ó ng??» i ta nói ti?ng Esperanto. Có hàng ch?c ngàn Ä‘?u sách và vài trăm t?p chí m?c dù nh? ra Ä‘?u Ä‘?n b?ng Esperanto.

Esperanto th??» ng xuyên trở thành ngôn ng? gia Ä‘ình hàng ngày đối vá»›i các c?p v? chồng có nguồn gốc dân tá»™c khác nhau (và con cái c?a h?).

Esperanto phát triển c?ng nh? các ngôn ng? khác – b?ng cách vay m??»£n t? v?ng và g?i tên các khái niệm Ä‘ã s?n có trong các nguồn ngôn ng? s?n có khác – mà không bị m?t tính Ä‘?n gi?n và Ä‘?u Ä‘?n t??¡ng đối c?a nó

Trong t??¡ng lai, Esperanto s? Ä‘i tá»›i Ä‘âu?

Số ng??» i nói Esperanto ở châu Âu là ổn định và Ä‘ã phát triển Ä‘áng kể trong vài th?p k? qua ở má»™t số khu v?c bên ngoài c?a Châu Âu (Trung Quốc, Iran, châu Phi). Esperanto Ä‘ã nh?n Ä‘??»£c s? công nh?n nhi?u h?n Ä‘i?u Ä‘??»£c bi?t Ä‘?n, ngay c? khi Esperanto còn r?t xa Ä‘i?u c?n thi?t để Ä‘?y nó trên ph?m vi toàn c?u lên thành ngôn ng? th? hai cho t?t c? m?i ng??» i.

Nghị quy?t năm 1954 c?a UNESCO công nh?n má»™t số “thành t?u mà Esperanto Ä‘ã Ä‘?t Ä‘??»£c trong l?nh v?c trao đổi quốc t? và làm cho các dân tá»™c xích l?i g?n nhau†Kể t? Ä‘ó, Há»™i Quốc t? ng? Toàn c?u UEA h?p tác vá»›i các tổ ch?c phi chính ph? trong các nhóm công tác khác nhau c?a UNESCO. Tổ ch?c này th?m chí còn khuy?n nghị trong năm 1985 quan tâm nhi?u h?n v?n Ä‘? ngôn ng? và Esperanto trong các tr??» ng h?c và cao Ä‘?ng c?a các n??»›c thành viên.

Má»™t số n??»›c cho phép Esperanto nh? là má»™t môn t? ch?n trong các tr??» ng h?c. Tr??» ng ??º¡i h?c Budapest có má»™t khoa Esperanto, và các tr??» ng Ä‘?i h?c khác cung c?p các khóa h?c b?ng và v? Esperanto. Chính quy?n địa ph??¡ng phát hành nh?ng thông tin du lịch b?ng Esperanto, và dịch v? phát thanh truy?n hình quốc t? ở má»™t số n??»›c phát sóng ch??¡ng trình Quốc t? ng? hàng ngày ho?c hàng tu?n trên làn sóng ng?n ho?c vệ tinh.

M?ng l??»›i ngày càng dày Ä‘?c c?a truy?n thông th? giá»›i, cùng vá»›i toàn c?u hóa t? b?n ch? ngh?a, Ä‘?a ra trong th?i gian qua má»™t thách th?c ngày càng tăng đối vá»›i giai c?p công nhân – nh?ng thách th?c toàn c?u hóa có ý th?c t? bên d??»›i. Esperanto r?t thích h?p để cung c?p k? năng có thể mở rá»™ng Ä‘?u tiên v? ngo?i ng?. Cá»™ng đồng nh?ng ng??» i s? d?ng Esperanto t?o nên má»™t môi tr??» ng mà trong Ä‘ó nh?ng yêu c?u c?a chính sách ngôn ng? Ä‘??»£c liên t?c ph?n ánh. B?ng cách Ä‘ó Esperanto Ä‘óng góp ph?n mình vào công cuá»™c c?i ti?n c?n thi?t n?n văn hóa ngôn ng? c?a các t?ng lá»›p xã há»™i ít Ä‘??»£c ?u Ä‘ãi nh?t. B?t kể tính mong manh c?a chính sách Ä‘?y m?nh Quốc t? ng?, b?n thân ngôn ng? Ä‘ã t? nhi?u th?p k? nay t? ra có s?c sống và luôn luôn thu hút Ä‘??»£c nh?ng ng??» i hâm má»™ má»›i.

Nhi?u ng??» i th?c t? s? d?ng Esperanto

Nhi?u ng??» i sau quá trình h?c t?p Esperanto má»™t cách khiêm tốn Ä‘ã có Ä‘??»£c nh?ng quan hệ rá»™ng kh?p trên quy mô th? giá»›i.. Má»™t số ng??» i ho?t Ä‘á»™ng trong các tổ ch?c. ?a số nh?ng ng??» i nói Esperanto chú tr?ng vào nh?ng khía c?nh th?c t? h?n là chính trị: h? s? d?ng các k? năng ngôn ng? c?a h? trong khi Ä‘i du lịch thông qua liên l?c vá»›i b?n bè nh? má»™t trong các danh sách địa chỉ Pasporta Servo (dịch v? há»™ chi?u), trong Ä‘ó có các địa chỉ c?a 1364 ng??» i t? 89 quốc gia s?n sàng cho nh?ng ng??» i nói ti?ng Esperanto Ä‘i du lịch ho?c nghỉ lá»… ở không m?t ti?n trong má»™t th?i gian h?n ch?. Quanh năm diá»…n ra hàng ch?c cuá»™c h?p quốc t?, há»™i nghị và các ho?t Ä‘á»™ng gi?i trí, th??» ng bàn v? nh?ng yêu c?u xã há»™i chính trị và văn hóa chính trị.