Mark Twain
La aventuroj de Tom Sawyer
Ĉapitro 02
La sabata mateno venis kaj la tuta somera mondo estis radiante hela kaj fre ?a kaj plenplena de vivo. Estis kanto en ĉiu koro, kaj kies koro estis juna, ties lipoj eligis muzikon. Jen jubilo sur ĉiu viza ?o kaj printempo en ĉiu pa ?o. La robinioj plene floris kaj la odoro de la floroj plenigis la aeron. Monteto Kardifo, kiu levi ?is je la alia flanko de la vila ?o, estis verde prikreskata kaj trovi ?is sufiĉe malproksime por aspekti kiel lando dolĉa, revema, paca kaj invitema.
Tom kun kalkfarbsitelo aperis sur la trotuaro kun longstanga farbista peniko. Li rigardis la latbarilon kaj lia tuta gajeco forlasis lin ; profunda melankolio metis sin sur lian animon. Dudek kvin metroj da trotuarbarilo, pli ol du kaj duonon da metroj alta. La vivo ?ajnis senvalora kaj la ekzisto ?ar ?o. Ĝemante li trempis sian penikon en la farbon kaj strie movis la penikon la ? la plej alta tabulo de la barilo, li ripetis la agon, faris ?in ankora ?foje, komparis la malgrandan farbostrion kun la vasta iranta kontinento de la ankora ? ne farbita barilo kaj sidi ?is senkura ?igite sur arbobenkon. Jim venis saltante kun ladositelo el la ?ardena pordego kaj kantis Buffalo Gals. Alporti la akvon de la vila ?puto estis por Tom ĉiam tre malamata laboro, ?is nun, sed en tiu ĉi momento tio tiel ne ?ajnis al li. Li memoris pri tio, ke tie estis societo ĉe la puto. Blankuloj, mulatoj, negroknaboj kaj knabinoj, ili ĉiuj ĉiam atendis esti en la vico, ili ripozis, inter ?an ?e komercis ludilojn, kverelis, batalis, unui ?is kontra ? la alia kaj petoladis. Kaj kvankam la pump-ilo distancis eĉ ne je cent kaj kvindek metroj, Jim neniam revenis kun sitelo pli frue ol post horo, kaj eĉ tiam kutime iu devis revenigi lin. Tom diris : „A ?skultu, Jim, mi iros anstata ? vi kaj alportos la akvon, se vi iomete farbos por mi.“
Jim kapneis kaj diris : „Ne, mi ne povas, mastro Tom. La maljuna damo diris, ke mi iru kaj prenu akvon kaj ne haltu por fari stulta ?ojn kun iu ajn. Åœi diris, ke ?i suspektas, ke mastro Tom persvados min farbi, do tial ?i diris, ke mi iru tiukaze plu kaj okupi ?u pri l’ afero propra, ?i opiniis anka ?, ke ?i observos la farbadon.“
„Ha, ne zorgu, estas egale, kion ?i diris, Jim. Jen la maniero, kiel ?i ĉiam parolas. Donu la sitelon al mi, mi ne forestos pli longe ol dum minuto. Tion ?i rimarkos neniam.“
„Ho, mi ne kura ?as, mastro Tom. La maljuna damo de ?iros mian kapon. Efektive, ?i faros.“
„Ŝi, ĉu ? Ŝi neniam batas iun – ?i frapetas nur iom per la fingroĉapeleto la kapon – kaj kiun tio ?enu ? Tion mi volus scii.“ Ŝi ja parolas terure, sed paroloj ne vundas. Almena ? tiom longe, ?is kiam ?i ekploros, Jim. Mi donos al vi vitroglobeton, el blanka vitro.“
Jim komencis ek ?anceli ?i.
„Blanka vitro, Jim ! Krome estas luksa globeto.“
„Dio mia, tio estas ja grandioza globeto, Tom. Sed a ?du, mi terure timas la maljunan damon...“
„Kaj krome, se vi volas, mi montros al vi mian vunditan piedfingron.“
Jim estis nur homo, kaj tial tiu tento estis tro por li. Li demetis sian sitelon, prenis la blankan vitroglobeton kaj klini ?is kun granda intereso al la piedfingro, dum Tom malvolvis la banda ?on. Sed en la sekva momento li fu ?is kun sia sitelo kaj doloranta posta ?o sur la strato malproksimen. Tom farbis la barilon kun sindediĉo, kaj onklino Polly retiri ?is de la kampo kun pantoflo enmane kaj triumfantaj okuloj.
Sed la energio de Tom ne longe konservi ?is. Li komencis pensi pri la plezuro, kiun li planis por tiu tago, kaj liaj afliktoj multobli ?is. Balda ? la knaboj, kiuj havas liberan tempon, preterkuros al ĉiuj specoj de mirindaj ekspedicioj kaj ili super ?utos mondon da moko sur lin, ĉar li devas labori – jam nur la penso pri tio bruladis en li kiel fajro. Li elfosis sian surteran posedon el la po ?oj kaj ekzamenis ?in – tie estis eroj de ludiloj, vitroglobetoj kaj fatrasa ?oj. Tio sufiĉis por fari inter ?an ?on kontra ? alia laboro, sed ne estis duono de tiom, kiom necesus por elaĉeti sin almena ? dum tridek minutoj de ĉiu laboro. Tial li remetis siajn limigitajn rimed-ojn en la po ?ojn kaj rezignis pri la ideo dungi la knabojn. En tiu morna kaj senespera momento li ekhavis neatenditan inspiron ! Estis ne malpli ol eksterordinara, glora inspiro.
Li levis sian penikon kaj trankvile iris eklabori. Ben Rogers balda ? aperis – el ĉiuj knaboj li estis ?uste tiu, kies ridindig-on li timis plej multe. Ben movi ?is kiel saltetanto kaj saltanto – jen sufiĉe da pruvo, ke lia koro estas gaja kaj liaj atendoj grandaj. Li man ?is pomon kaj dum longaj intervaloj eligis longan, melodian hupadon sekvatan de bassona din-don-don, din-don-don, ĉar li enkorpigis vapor ?ipon kun radoj. Kiam li proksimi ?is, li malrapidigis la veturon, mov-i ?is al la mezo de la strato, klini ?is forte al tribordo kaj turn-i ?ante trotuaren tre peze movi ?is kun konsiderinda pompo kaj bruo – ĉar ĉimomente li estis la vapor ?ipo „Big Missouri“ kun na ?futa mergi ?a profundo. Li estis samtempe kombino el vapor ?ipo, ?ipestro kaj ma ?insonoriloj, tial li devis imagi sin staranta sur sia propra supra ferdeko, donanta komandojn kaj plenumanta ilin.
„Stopu, Siro ! Tin-lin-lin !“ La ?ipo preska ? tute haltis kaj li proksimi ?is iom post iom al la trotuaro.
„Ŝipon duonforte malanta ?en ! Tin- lin-lin !“ Li etendis siajn brakojn kaj rigide premis ilin apud si malsupren.
„Tribordrado malanta ?en ! Tin-lin-lin ! T ?u-t ?-t ?u-t ?u !“ Lia dekstra brako dum tio priskribis imponajn cirklojn, ĉar ?i prezentis vapor ?ipradon, kiu estis dek du metrojn granda.
„Baborde malanta ?en ! Tin-lin-lin ! T ?ou-t ?-t ?ou-t ?ou !“ La maldekstra brako komencis cirkli.
„Stopu triborde ! Tin-lin-lin ! Stopu baborde ! Triborde anta ?en ! Stopu ! Eksteran radon lante anta ?en ! Tin-lin-lin ! T ?o ?, t ?o ?, t ?o ?! Anta ?? nuron eligu ! Vigle, ek ! Ŝnuron eksteren ! Kial vi pigras ? Ŝnurligu la bolardon ! Ŝtupareton tenu preta ! Ma ?inojn stopu, Siro ! Tin-lin-lin ! Ŝt ! Ŝt ! Ŝt !“ (vaporkrana testo).
Tom farbis la barilon plu – li tute ne atentis la vapor ?ipon. Ben gapis dum momento kaj poste diris : „Hoho ! Vi estas en embaraso, en kaĉo, ĉu ?“
Neniu respondo. Tom kontrolis sian lastan penikstrion per la kritikaj okuloj de artisto, poste li ankora ?foje iom vi ?adis per la peniko trans ?in kaj rigardis la rezulton kiel anta ?e. Ben starigis sin apud li. La pomo plenigis la bu ?on de Tom per salivo sed li restis ĉe sia laboro. Ben diris : „Saluton, maljuna knabo, vi devas labori, ĉu ?“
Tom subite turni ?is kaj diris : „Ha, estas vi, Ben ! Mi tute ne rimarkis vin.“
„Notu, mi iros na ?i. Mi. Ĉu vi ne pensas, ke vi volus kuniri ? Sed, kompreneble, vi prefere laboras ĉu ? Kompreneble vi volus.“
Tom rigardis la knabon dum certa tempo kaj diris : „Pri kiu laboro vi parolas ?“
„Kial ? Ĉu tio ne estas laboro ?“
Tom denove ekfarbis kaj diris indiferente : „Eble jes, eble ne. Ĉion, kion mi scias, estas, ke ?i estas la ?usta por Tom Sawyer.“
„He, vi ja eble ne eĉ opinias, ke vi ?atas tion ?“
La peniko movi ?adis plu.
„Ĉu mi ?atas ? En ordo, mi ne komprenas, kial mi ne ?atu ?in. Ĉu knabo havas bon ?ancon farbi barilon ĉiutage ?“
Tio metis la aferon en novan lumon. Ben finis priron ?i sian pomon. Tom svingis sian penikon artplene anta ?en kaj malanta ?en – tiam li retroiris pa ?on por kontroli la efikon – aldonis tu ?plenon tie kaj tie – kritike rigardis la efekton denove – kaj Ben observis ĉiun movon kaj pli kaj pli interesi ?is pri la farbado, pli kaj pli fascinite. Subite li diris : „He, Tom, lasu iom farbi min.“
Tom konsideris la demandon, konsentonte, sed ankora ? ?an ?is la opinion.
„Ne, tute ne, mi pensas, ke tio ne eblas, Ben. Sciu, ke onjo Polly estas tre skrupulema pri la barilo, des pli ĉi tie ĉe la strato, komprenu. Se ?i estus la malanta ?a barilo, tiukaze tio ne estus problemo, anka ? ne por ?i. Jes ja, ?i estas terure skrupulema pri tiu ĉi barilo ; necesas farbi ?in tre atenteme. Mi supozas ke inter mil knaboj, eble eĉ inter du mil, ne estas unu knabo, kiu kapablus tion fari tiel, kiel necesas.“
„Ĉu vere ?“ Ho, permesu al mi – lasu min provi, nur iomete. Mi permesus al vi, se mi estus vi, Tom.“
„Ben, volonte mi farus, fidu min, sed onjo Polly – anka ? Jim ja volis farbi, sed ?i ne permesis. Sid volis farbi, sed anka ? al tiu ?i ne permesis. Ĉu vi nun povas imagi, en kia embaraso mi estas ? Se vi nun farbus la barilon, kaj io misokazus...“
„Stulta ?o ! Mi ja estos atentema ! Do, lasu min provi ?in. Mi eĉ donos al vi mian pomkernon.“
„Nu, en ordo, jen … Sed ne, Ben, prefere ne. Mi ja tiom timas...“
„Mi donos al vi la tutan pomon !“
Tom transdonis la penikon, kun kontra ?staremo sur la viza ?o, kaj kun kontenti ?o en la koro. Kaj dum la iama vapor ?ipo „Big Missouri“ laboris kaj ?vitis en la suno, sidis la retiri ?inta artisto sur ligna barelo en la ombro proksime, svingetis la gambojn anta ?en kaj malanta ?en, plenbu ?e man ?is sian pomon kaj planis la buĉadon de pliaj senkulpaj viktimoj. Ne mankis kandidatoj ; knaboj aperadis post mallongaj momentoj ; ili venis por pike moki, sed restis por farbi. Kiam la fortoj de Ben elĉerpi ?is, Tom komerce vendis la sekvan bon ?ancon al Billy Fisher por ties ankora ? bone konservata kajto. Kaj kiam Billy finis la farbadon, aĉetis Johnny Miller la bon ?ancon por morta rato kun la ?nuro, per kiu ?i svingeblis – kaj tiel plu kaj tiel plu, horon post horo. Kaj kiam venis la mezo de la posttagmezo, Tom, kiu matene ankora ? estis povrulo, kvaza ? diboĉis en riĉo. Krom la a ?oj jam menciitaj, li havis dek du vitroglobetojn, pecon de bu ?harpo, eron de blua boteloglaso por trarigardo, bobenokanonon, ?losilon ne adapteblan al iu ajn seruro, kreteron, la vitro ?topilon de karafo, stanan soldaton, paron da ranidoj, ses petardojn, unuokulan kateton, latunan pordopomelon, hundokolbendon sen hundo, la tenilon de tranĉilo, kvar pecojn da oran ?o ?elo kaj kadukan fenestrokradon.
Dum la tuta tempo li pasigis agrablan, bonan tempon sen fari ion, eĉ kun multnombra societo – kaj la barilo surhavis tri tavolojn da farbo ! Se la farbo ne estus foruzita, li estus bankrotiginta ĉiun knabon en la vila ?o.
Tom trovis, ke la mondo tamen ne estas tiom trista, post konsidero. Sen scii ?in, li malkovris gravan le ?on de la homa konduto – ke oni devas fari ion nur tre malfacile atingebla por veki la posedan deziron de viro a ? de knabo. Se li estus granda kaj sa ?a filozofo, kiel la verkisto de tiu ĉi libro, li tiumomente ekkomprenus, ke laboro estas tio, kio estas devigita al homo, kaj ludo tio, kion oni ne devigas al iu. Kaj tio helpus al li kompreni, kial la produktado de artifikaj floroj a ? la kurado en tretmuelejo estas laboroj, kaj kial kontra ?e al tio estas pura plezuro ruligi kuglon al na ? kegloj a ? bo ?lglobon a ? grimpi sur la Blank-Monton. En Britlando ekzistas riĉaj ?entlemanoj, kiuj somere ĉiutage veturigas kvarĉevalajn pasa ?erajn kale ?ojn je distanco de dudek a ? tridek mejloj dum regula trafiko, ĉar tiu privilegio kostas al ili konsiderindajn sumetojn da mono. Sed, se oni ofertus al ili salajrojn por tiu servo, tio transformigus tion en laboron kaj ili rezignus pri tio.
La knabo pripensis dum certa tempo la renversigan ?an ?on, kiu okazis je liaj cirkonstancoj en la mondo kaj poste survoji ?is al la komandocentralo por raporti.
tradukis Dorothea kaj Hans-Georg Kaiser
kontrolis Vladimir Türk
AĈETEBLA LIBRO
DE LA KLUBO KARAPACO
Mark Twain
La aventuroj de Tom Sawyer
La romanon tradukis Dorothea kaj Hans-Georg Kaiser la ? la originalo "The adventures of Tom Sawyer", jen la tradukversio de februaro 1923, lingve kontrolis Vladimir Türk
paperlibro
ISBN 9783743127739
prezo : 14,95 €
E-book
prezo : 4,99 €
Enhavo de la romano
La knabo Tom Sawyer, kiu kiel orfo vivas kun sia duon-frato Sid kaj Marinjo ĉe sia onklino Polly, travivas kun Tom Sawyer kaj aliaj knaboj diversajn aventurojn en la urbeto Sankt-Peterburgo en la meza okcidento de Usono ĉe la bordo de la riverego Misisipo.
En la urbeta tombejo Tom Sawyer observas kun Huckleberry Finn hazarde iunokte murdon fare de la bastardo Indi ?eno-Joe, kiu asertas, ke la alia ĉeestinto, Muff Potter, estas la murdisto. Pro amdoloroj pri la ĉarma knabino Rebeka Thatcher Tom decidas vivi kun siaj amikoj en piratobando. Sekrete ili pasigas kelkajn tagojn sur la Jackson-insulo kaj balda ? la urbetanoj supozas, ke ili dronis en la riverego. Kiam Tom ekkonis tion, li instigas partopreni la aliajn piratojn je ties propra meso por mortintoj.
Poste Tom povas sen ?ar ?igi la bonkoran Muff Potter en procesdebato. Indi ?eno-Joe fu ?as fulmrapide el la tribunalo tra fenestro. Mallongan tempon poste Tom kaj Huck supozas la trezoron pro Indi ?eno-Joe kaj alia fripono en la kavernsistemo. Pli poste Tom kaj Becky vojeraras en tiu kavernsistemo kaj preska ? perdas la vivon ; tie renkontas Tom anka ? Indi ?eno-Joe-on, kiu fu ?as, ĉar li ne rekonas la knabon pro la e ?o. Lastfine, trovas Tom duan elirejon kaj savas sin kaj la vivon de sia amikino. Post kiam amba ? estas retrovitaj, oni fermas la ununure konatan enirejon kaj Indi ?eno-Joe tial mizere mortis ĉe tiu fermita trapasejo. Post kelkaj tagoj Tom kaj Huck Finn, kiuj eksciis tion, reiras en la kavernosistemon tra nekonata enirejo, ĉar ili supozas, ke tie la trezoro de la friponoj devas esti. Ili trovas la trezoron kaj estas la ? eturba mezurilo riĉaj.
Mark Twain volas montri, kiel vivis la homoj en la urbeto Sankt-Peterburgo, kiuj ĉiuj konis sin reciproke. Por rakonti pri tio, Twain uzis proprajn spertojn kaj tiujn de aliaj. Li priskribas unuavice la infanojn, iliajn revojn kaj afliktojn, kaj kiel Tom kaj aliaj serĉis sian felichon. Li skribas anka ? pri la konfliktoj, kiujn tiuj infanoj havis kun la plenkreskintoj, por kiuj tiu libro la ? la anta ?parolo unuavice estas verkita.
Pri la verkisto
Mark Twain, kies vera nomo estis Samuel Langhorne Clemens, naski ?is en la jaro 1835 kaj mortis 75-jara en 1910. Li plenkreski ?is ĉe la riverego Misisipo en la meza okcidento de Usono. Lia familio estis povra. Tamen li fari ?is unu el la unuaj verkistoj de Usono, kiuj sukcesis konkeri per siaj libroj ne nur la hejmlandan legantaron, sed kiuj certigis por si lokon eĉ en la mondoliteraturo.
Mark Twain havis aventurplenan vivon. En la jaro 1865 li fari ?is konduktoro de ?ipo sur la riverego Misisipo. Tie li renkontis la tipajn homojn, kiuj poste aperos en liaj plej famaj libroj. El la ?ipista vivo li ĉerpis anka ? sian pse ?donomon : "mark twain", kion kriis ?ipano post mezurado per longa ?nuro, se la akvo estas sufiĉe profunda por la navigado.
Ekde la komenco de la sesdekaj jaroj de la 18-a jarcento Mark Twain laboris kiel ?urnalisto, kaj tiam komenci ?is anka ? lia verkista kariero. Grandan sukceson alportis por li la romano „La aventuroj de Tom Sawyer“, kiun oni publikis en la jaro 1876. Post ok jaroj li eldonis anka ? la da ?rigon de tiu tre sukcesa verko sub la titolo : „The adventures of Huckleberry Finn“. Tiuj du romanoj estas ne nur la plej elstaraj krea ?oj de la usona literaturo pri infanoj. Junuloj kaj plenkreskuloj en la tuta mondo legas la ĉefverkojn ankora ? nun kun entuziasmo. La Hungara Esperanto Asocio (HEA) eldonis altkvalitajn bildorakontojn de la du menciitaj romanoj.
Ĉar Mark Twain kiel ?urnalisto kaj verkisto pli kaj pli li sukcesis vivi de sia verkado, li voja ?is por prelegoj kaj kiel voja ?a raportisto tra Usono kaj E ?ropo. Li estis famulo jam tiam, kiam li ankora ? vivis, sed lia famo post lia morto tutmonde kreskis eĉ pli. Tial oni nomas lin nun klasikulo de la usona literaturo.
***