La Palestinan problemon povos solvi nur socia movado reale laika

Alvoko

Enkonduko. Militoj regionaj, sinsekvaj (1948, 1956, 1967, 1973, 1982), bombadoj de Libano (somero 2006), de Gazao (januaro 2002, decembro 2008/januaro 2009), "celitaj" murdoj, senĉesaj sturmoj... Sennombraj konfliktoj konstante markis la historion de Israelo ekde ?ia oficiala naski ?o en 1948. Ili memorigas al ni, ke la palestina problemo tute ne estas finaran ?ita kaj ke ?in oni ne povas disigi de la pli ?enerala nacia problemo, naciisma, eĉ ?tat-naciisma, fari ?inta esenca dum nia moderna epoko, problemo, al kiu ankora ? la cionismo estas streĉe ligita. La juda popolo estas ideologia konstrua ?o skizita de la plej malnova antikveco (vd. Shlomo Sand, Kiel estis elpensita la juda popolo ? http://eo.mondediplo.com/article1397.html). La juda ?tato (Israelo), siavice, fre ?e fari ?is realeco, kiu ?uldas sian ekziston al tiu sama cionismo, kompleksa identeca fenomeno, ĉe kies origino ludis gravegan rolon la okcidenta judofobio. Post la rememorigo de tiu historio, ni provos fine de tiu ĉi artikolo skizi respondon al tio, kio fari ?is akra krizo de nia nuntempo.

Resuma historieto de la palestina problemo. De la antikveco ekzistas judoj, religiaj minoritatoj kun diversaj etnaj originoj, kompleksaj (arabaj, germanaj, berberaj, slavaj, ktp), lo ?antaj en E ?ropo, Okcidenta Azio kaj Nord-Afriko (eĉ en Etiopio), kiujn arigas ligoj kun iuj bibliaj tekstoj. Samkiel la kristanoj, la islamanoj a ? la budhanoj, la judoj ne havas etnan karakteron, ankora ? malpli nacian, ĉar la nacia fenomeno estas ege fre ?data afero.

La genezo de la nocio juda popolo (kaj pli fre ?e pri juda nacio) estas ege kompleksa afero. La "juda popolo" (kun ties diasporo) rilatas unue al la biblia raporto de historiaj eventoj grandparte mitaj, sed fari ?is pli fre ?e ideologia krea ?o de la judofoboj (a ? "antisemitoj" la ? la pli konfuza termino), eĉ de iuj por-judoj (romantikaj kiel Chateaubriand a ? anglaj puritanoj). Ankora ? pli fre ?date tiun popularan miton vigligis la nacia problemo, kiu markis la tutan E ?ropon ekde la mezo de la 19-a jarcento (1848 a ? la Printempo de la popoloj).

En 1862 la socialisto Moses Hess, iame proksima al Marx kaj Engels, publikigas verkon, Romo kaj Jerusalemo, en kiu li pledas favore al la establo de juda naci- ?tato en Palestino. En junio 1881 la usonano William Blackstone publikigas libron titolitan "Jesuo revenas" (Jesus is Coming), tradukitan al 42 lingvoj (inter ili la hebrea kaj la jida). La ? la a ?toro, la reiro de judoj Palestinen estas anta ?faro al ilia kristana konverti ?o kaj al la reveno de Kristo. En 1891 li cirkuligas petskribon favore al siaj tezoj.

Tiel la cionismon, ekde ties malproksima origino, oni povas disigi nek de la juda religio, kompreneble, nek de la movado emancipa, progresisma kaj socialisma, kiu naski ?as en Okcidento dum la 19-a jarcento, nek finfine de la kontra ?judaj persekutoj (pogromoj i.a.), kiuj suferigas ie tie judajn minoritatojn. Ĉi-rilate ludas fundamentan rolon la Rusa Imperio, kie pogromoj multi ?as fine de 19-a kaj komence de 20-a jarcento. Ekde 1882, dum iuj elmigras direkte al Usono, la grupo Hibat Cion ("Amo al Ciono") organizas veturadojn de judoj Palestinen ; bankistoj kiel la barono Edmond de Rothschild finance subtenas la operacion. Notindas, ke tiu praa elmigrado ?okas la plimulton da judoj, malfavoraj al ?i, unue tiujn, kiuj jam vivas en Palestino. La laikaj judoj agadas favore al sia emancipo per la civitaneco kaj/a ? la socialismo ; eĉ la unui ?o de la laboristaj judoj en la Rusa Imperio, la tre identecema Bund (favora al la jida lingvo, kiun malestimas la cionistoj), vigle kontra ?as la cionismon. Se temas pri la religiuloj, ĉiuj ili tiam taksas, ke nur Dio finfinu ilian ekzilon. Iuj el tiuj kontra ?cionismaj judoj da ?re aktivas nuntempe (Neturei Karta kaj Hassidim de Satmar).

En tiuj cirkonstancoj okazas, en 1896, la publikigo de La ?tato de judoj (Der Judenstaat). Äœian a ?toron, Theodor Herzl, hungaran ?urnaliston laborantan en Parizo, ege influis la publika degrado de la kapitano Dreyfus kun la krioj "judoj mortu !". Herzl, kiu origine kontra ?is la cionismon, ekvidas la geopolitikan intereson, kiun ?i povas prezenti. En sia verko, li notinde subtenas, ke "la fakto mem de la kreado judan ?taton povas nur profiti al najbaraj ?tatoj", kaj iom poste, ke "(...) tie for por E ?ropo ni starigus elementon de la muro kontra ? Azio kaj la anta ?postenon de civilizo kontra ? barbareco". Cionistaj grupoj formi ?as tra la tuta E ?ropo. Oni notu la simpation, kiun ili estigas en la naciisma dekstrularo : ekde sia apero, la ?tato de judoj entuziasmigas la francon Drumont, kiu estas naciisma kaj katolika ?urnalisto, anka ? fama pro sia ekstrema judofobio [1].

La cionismo sukcesas allogi anka ? favorojn de imperiistaj britoj grupi ?intaj en la klubo de "La Ronda Tablo", praa think tank (pensfabriko) en kiu notinde partoprenas kun Cecil Rhodes, kiu poste donos sian nomon al Rodezio, Lordo Rothschild kaj Lordo Balfour. Fakte, Okcidenta Azio allogas la avidojn de okcidentaj potencoj pro sia strategia loki ?o meze de la vojo al Hindujo (surtera a ? ?ipa per la Sueza Kanalo) ; plie, komence de 20-a jarcento, nafto estas tie malkovrita (unue en Persio kaj Kurdio) en momento, kiam tiu krudmaterialo fari ?as alte strategia ; samtempe la Otomana Imperio, "malsanulo de E ?ropo", senteble velkas. La 16-an de majo 1916, du jarojn anta ? la fino de la Unua Mondmilito, angloj kaj francoj, sekve de sekreta traktato, jam interkonsentas pri la kolonia dispartigo de tiu regiono ; rusoj partoprenas, ĉar ili deziras Konstantinopolon kaj ties markolon (tiun interkonsenton "Sykes-Picot" iom poste senvualigos la juna revolucia Rusio). Finfine, la 2-an de novembro 1917, la britoj publikigas la faman leteron de Lordo Balfour deklaranta al Lionel Rothschild, ke "la registaro de Lia Re ?a Mo ?to konsideras favore la establon en Palestino de nacia hejmlando por la juda popolo".

Fine de la Unua Mondmilito, la ĉefa historia fakto en Okcidenta Azio estas la disspliti ?o de la Otomana imperio. Sen tiu evento, ĉiuj cionistaj kongresoj a ? ajna "deklaracio Balfour" ne havus konkretan sekvon. La angloj, kiuj ekde tiam tenas "mandaton" pri Palestino (de la konferenco de San Remo en 1920), tie favoras la judan komunumon, subtenante ?ian organizon en kvaza ?a ?tato : per kreado de juda polico (Jewish Settlement Police), de sindikato de judaj laboristoj (Histadrut, kiu prizorgas komencon de nacia sanservo), de nacia edukado (judaj lernejoj, hebrea universitato de Jerusalemo), ?tato kiu pliforti ?as dum la 1930-aj jaroj sekve de la alveno de germanaj judoj. Samtempe, sekreta armeo (Haganah) organizi ?as. "Intifadoj" jam ekas tiutempe, severe subpremataj de angloj helpataj de judaj paramilitistaj taĉmentoj.

En Palestino samkiel aliloke la multigo de ?tatoj ne estas solvo. En 1947, la 181-a rezolucio de UN (organiza ?o de la ?dire unui ?intaj nacioj) proponas krei du pliajn ?tatojn : la unuan ĉe la plej granda parto (56,5%) de la palestina teritorio por la 500.000 judaj enmigrintoj ; la alian ĉe la 43,5% restantaj por 800.000 palestinanoj (kaj 10.000 pralo ?antaj judoj) ; internacia re ?imo de kuratoreco estas planita por Jerusalemo. Tiu rezolucio estas evidenta atenco kontra ? la principo de memdetermino tamen akceptita de UN ("rajto de la popoloj disponi pri si mem"). La 15-an de majo 1948, tagon post la fini ?o de la brita mandato, la cionismaj fortoj, kiuj jam profitas de organiza supereco pere de siaj naciaj anta ?? tataj strukturoj, de teknologia supereco dank’ al la armilaro provizita de Okcidento (eĉ Sovetunio), ekigas konkeradon de la tuta lando akompanatan de metoda etna purigado (amasbuĉoj kaj detruoj de vila ?oj). Ekde tiam la nova cionisma naci- ?tato ne ĉesos ?isnune pliforti ?i kaj trudi sian le ?on al la tuta regiono.

Naciismo, koloniismo, socialismo... kiel kalejdoskopo, la cionismo koncentras kaj elmontras multoblajn politikajn fenomenojn, kiuj estas propraj al la moderna epoko. Ni komencu citante la naciismon, la ĉefan el ĉiuj nuntempaj identecaj movadoj, sed necesus pli precize elvoki la  ?tat-naciismon ; tiuteme, Israelo tutcerte aspektas kiel sukcesinta ?tato, potenca ?tato, superarmita, kunekzistanta kun nacio tre malsana, kiel observas Michel Warschawski (Israelo-Palestino, la dunacia defio [le défi binational en la franca, Textuel, 2001, p. 64], neniu malscias ke la etna komunumismo, eĉ la rasismo, furiozas en la israela socio, ne nur koncerne arabojn sed inter la diversaj eroj de la juda enmigrado ; la a ?toro eĉ tiuteme citas Netanyahu, estron de la israela dekstrularo, kiu pridubas la koncepton de "fandopoto") ; poste la koloniismon : "mia programo estas kolonia programo", skribas Theodor Herzl al Cecil Rhodes la 11-an de januaro 1902 ; Israelo estas la sola entrepreno de koloniado sukcesinta en la 20-a jarcento kaj, ?isnune, en la 21-a ; la novkoloniismon kaj la okcidentan imperiismon oni anka ? menciu tiukadre pro la evidentaj kialoj prezentitaj komence de tiu ĉi teksto ; finfine la socialismon kun ties malvenkoj, kiujn ni deziras provizoraj, ĉar la cionismo origine naski ?is en judaj rondoj venantaj de la reformisma maldekstrularo ; ekde ?ia naski ?o kaj dum la plej granda momento de ?ia disvolvi ?o, la israelan ?taton regos homoj venantaj de tiu politika movado.

La titolo de ĉi tiu artikolo asertas jenon : decan, humanan solvon de la palestina problemo povos alporti nur nova socia movado fundamente laika, nome movado taksanta, ke la religia aparteno de ĉiu a ? ties metafizikaj konceptoj estu aferoj nepre privataj. La etimologio estas prie ege interesa, ĉar tiu termino laika venas de grek-latina radikalo signifanta popolon ; la popolo estas fundamente laika, plurisma. Ja la sociaj hierarkioj, religiaj a ? ?tataj, mal ?atas tiun plurismon, favoras iujn grupojn (etnajn a ? religiajn) malprofite al aliaj, dividas por pli bone regadi, pli bone ekspluatadi. Laikeco, post kiam ?i sukcesis iujn anta ?enpa ?ojn, notinde en Francio kaj Turkio, poste devis konstante retropa ?i, kaj tiu fenomeno respondas al la kaduki ?o de la nacia fenomeno sekve de la multi ?o de naci- ?tatoj.

Dume, tiu nova socia movado, al kiu ni bondeziras, laika, plurisma, povos disvolvi ?i nur per maldekstra, renovigita movado, kiu kapablos lerni la instruojn de siaj pasintaj fiaskoj, rigardi alfronte la diseri ?on, eĉ la disspliti ?on, de kiu ?i suferis precize ekkomence de la Unua Mondmilito kun la furiozo de la naciismoj. Poste, kiam ?i regis, la tradicia socialisma-komunisma maldekstrularo ne vere agadis pli ta ?ge ol la dekstrularo, eĉ en la religia kampo. Jen ?i da ?rigis la malsanan instrumentigadon de religioj far la ?tato ; ilin ?i aliloke subpremis, prikuratoris, eĉ neis, starigante ateismon kiel novan ?tatreligion. Koncerne tiujn malsanajn rilatojn la cionismo estas bona ekzemplo : disvolvi ?inte en ateismaj socialismaj rondoj, ?i ĉiam sciis poste profiti de la juda religio a ? de la evangeliaj kristanoj. La ?tato estu anta ? ĉio la garantianto de fundamentaj liberecoj ; neniakaze ?i devas enmiksi ?i en la kultura a ? religia vivo de la popoloj, en ĉies kredoj.

En 1956, la reganta franca maldekstrularo (estrata de Guy Mollet) povintus kontra ?starigi laikecan solvon al la maturi ?anta dramo de la al ?eria milito, notinde pere de la enkonduko de senpaga kaj laika instruado por ĉiuj (nur eta minoritato da muzulmanaj infanoj povis vizitadi lernejojn), anka ? per unusola kolegio de elektantoj (dum la muzulmanaj voĉdonantoj estis sub-reprezentitaj kompare kun al ?eriaj e ?ropanoj la ? rilatumo de 1/10) ; tiu maldekstra registaro preferis lasi la situacion degeneri, finfine okazigonte la amasan fu ?on de pli ol unu miliono da personoj. De tio Al ?erio neeviteble malriĉi ?is, tial ke laikeco kaj socia miksi ?o, esence plurismaj, konsistigas la plej grandajn homajn riĉecojn. En tiu preciza momento, tiuj socialismaj regantoj, aliancitaj kun siaj israelaj samtendencanoj, anka ? kun britoj, ludis la karton de la civilizacia kolizio, lanĉante militon kontra ? Egiptio, kiu ?us naciigis la Suezan Kanalon.

Eĉ la ?dire demokrata, kun ties "plimulteca fakto" (kune kun la rezulta subpremo de ĉiaspecaj minoritatoj), kiu faras ?in pli ?ustadire etnokrata [2], la naciismo prezentas do la fatalan degeneradon de la socialismo, fenomeno, kiu havis siajn ekstremajn atingojn unue en Germanio kun la naziismo (1933), kaj poste en Palestino kun la cionismo (1948). Sed ekde 1921 Ben Gurion, la unua elektita sekretario de la sindikato de la judaj laboristoj (Histadrut), favoris la naciismon kontra ? la socialisma, laika idealo, kontra ?starante la eniron de ne-judaj laboristoj en sian organiza ?on. Naziismo kaj cionismo, amba ? la ?pretende socialismaj sed reale naciismaj, povis nur sin nutri reciproke per malamika simbiozo [3]. Tiel, ekde 1914, transpasitaj de la amplekso de la granda historia ondo multobliganta naci- ?tatojn sendependajn, egoismajn kaj reciproke malamikajn, la diversaj Internacioj (la Dua socialisma, la Tria komunisma kaj la Kvara trockiisma) ne povis starigi seriozan alternativon kontra ? tiu fenomeno ; jam en 1919, tuj post la mondmilito kaj anta ? sia murdo, Rosa Luxemburg ekvidis la gravecon de tiu dramo [4].

Direkte al novaj specoj de lukto tutmondskale. La 20-a jarcento ja spertis multajn amasfu ?ojn k.a. tragediojn : en Al ?erio, Jugoslavio, Grekio, Turkio, Zimbabvo (eks-Rodezio), ktp… Aliaj dramoj da ?re disvolvi ?as kaj maturi ?as en multaj aliaj landoj kun granda socia mikseco : en Nord-Irlando, Belgio, Hispanio… a ? en Palestino-Israelo. Notinde en tiu eta regiono de la mondo, en la momento kiam multi ?as amasdetruaj armiloj, la cionismo, kiu pretendis krei sekuran azilon por judoj, jam fiaskis samkiel ?i malsukcesis krei demokratan ?taton la ? okcidenta modelo.

Hodia ? la inter-naciismo estas ekstermoda, kaduka, tial ke ?i neniam kapablis kontesti, a ? nur reguligi, normaligi la nacian fakton. Preter sia dekstra flanko ?i estas transpasita de la furiozanta tutmondi ?o, anka ? preter sia maldekstra flanko de la plimulto el tiuj, kiuj konsistigas la alimondisman movadon (movadon, kiu tamen estas ege malformala, heterogena eĉ kontra ?eca). Ni do alvokas ĉiujn, kiuj estas konvinkitaj de la tezoj ĉi tie resume prezentitaj kaj de la neceseco lerni la instruojn de la malgajnitaj bataloj de la pasinteco, aktivi ene de tiu granda alimondisma galaksio, en ?i estigante tendencon reale laikecan, popolan kaj transnaciisman.
Se tia movado estus iame formi ?inta, ?i povintus prezenti seriozajn alternativojn kapablajn eviti la anta ?e cititajn dramojn. Aktivante por la regiono Israelo-Palestino favore al la solvo de ununura ?tato demokrata kaj laika, ĉie aliloke por plurisma laikeco kaj por la kreado de organiza ?oj lokaj, popolaj kaj transnaciaj, ?ia celo estos metode priserĉi ĉian rimedon kontra ? la malnova movado de dispeci ?o kaj multi ?o de naci- ?tatoj, kiu atingis sian paroksismon en nia nuntempa tutmonda ?aoso. Unuvorte, ?ia celo estos ?isdatigi nian malnovan socialisman movadon, da ?re viveman kun ties konstruema progresismo, ?in kontra ?starante al la nov-liberalismo, anka ? iamaniere progresisma sed notinde detruema.

Popolo, kiu subpremas alian, ne estas libera popolo

Lucien BRESLER, Djémil KESSOUS, Gary MICKLE

Rimarko Kvankam neniu el ili estas reale religiema, ĉiu el la tri subskribintoj de tiu teksto estas perfamilie ligita al unu el la tri grandaj kulturoj, juda, kristana kaj islama, kiuj konsistigas tion, kion oni nomas la abrahamaj religioj.

El Sennaciulo, majo-junio 2009