En la sama rubriko

Cirilo ORSINGER

Orsinger : Vivo de Pierre-Jules Hetzel

eldonisto de Jules Verne

Pierre-Jules Hetzel, naski ?as en la urbo Chartres en 1814. 22 jara ?a, li estas dungita de la librovendisto kaj eldonisto Paulin en Parizo. Rapide, Paulin rimarkas la kvalitojn de la junulo ĉar ekde 1837, P-J Hetzel fari ?as lia kunlaboranto. Inter 1838 kaj 1840, Hetzel kaj Paulin publikigas : Historion de la francoj, de la Ga ?la epoko ?is 1830, libro de Th. Lavallée kiu estos regule reeldonita. Unua sukceso.

En 1840-1842, la publiko povas havigi al si la Scenojn de la privata kaj publika vivo de la animaloj. Inter la a ?toroj de ĉi tiu verko ilustrita de Grandville, oni rimarkas Honoré de Balzac, George Sand, Alfred, Paul de Musset kaj nekonatulo : P-J Stahl, la pse ?donomo de Hetzel per kiu li subskribos plurajn dekojn da tekstoj sen veki iujn dubojn ĉe Paulin !

En 1841, kun la eldonistoj Furne, Paulin kaj Dubochet, Hetzel preparas la presadon de la de la kompleta verko de Balzac sub la titolo : La humana komedio. La unua volumo estas publikigita en 1847. Furne finos la aferon sola.

Dum la jaro 1843, Hetzel kaj Paulin ĉesigas sian kunlaboradon. Hetzel instalas sian propran entreprenon ĉe la 76 de la strato de Richelieu, en kvartalo kie jam trovi ?as multaj librovendejoj kaj gravurvendejoj. Dum la sama jaro, li fondas sian unuan kolekton por junaj gelegantoj : la nova magazeno de la infanoj. Äœis 1857, du dek volumoj estos eldonitaj. En 1846, li publikigas la romanojn de Stendhal (mortinta en 1842).

Hetzel estas ligita al la respublikanaj medioj. La eventoj de 1848 abdikigas la re ?o Louis-Philippe-on. Li fari ?as kabinetestro de la ministro pri fremdaj aferoj sed la elekto de Bonaparte renversas liajn politikajn projektojn . Hetzel devas fu ?i de Parizo al Bruselo. Tamen lia ekzilo ne signifas la finon de lia eldonista laboro kaj, aliparte, li korespondas kun Victor Hugo, kaj eldonas plurajn librojn de li pli malpli sekrete. En 1859 li revenas en Francio.

En 1862, nekonatulo proponas al li romanon. Temas pri :Kvin semajnoj en flugbalono de Jules Verne. La a ?toro miksas sciencon, realecon, ekzotajn aventurojn kaj fantazion. La romano estas sukceso. De tiam, la du viroj kunlaboros ?is la morto de Hetzel. Oni ja konas la povon kiun posedis Hetzel super siaj a ?toroj. La kontrakto, kiu ligas la eldoniston al Jules Verne, estas multe pli profita por Hetzel kaj oni anka ? scias ke li relegis liajn romanojn kaj tre (tro ?) ofte korektis, cenzuris ilin sen iu ajn protesto de J. Verne. Hetzel eldonis la historiojn de Verne sub du malsamaj formoj : La felietonoj (en ?urnalo, revuo, ...) a ? la industriaj binda ?oj. Ĉi lastaj produkta ?oj estis disvastigitaj en la tuta lando dank’ al efika organizado kiu ebligis vendi la librojn en iu ajn franca urbo kaj en iu ajn parto de la pli malproksima kamparo... Precipe anta ? la jarfinaj festoj.

Ĉi tiuj binda ?oj estas belegaj objektoj kies valoro senĉese plialti ?as kaj vekas la pasiojn de multnombraj libroamantoj kaj bindrenovigistinoj.

En 1885, Hetzel publikigas tradukon de La trezora insulo, de R.L. Stevenson. La sekvantan jaron, Hetzel mortas. Lia tombo trovi ?as en Parizo en la tombejo de Montparnasse. La entrepreno Hetzel estis aĉetita de Hachette en 1914.

el la SAGO, marto-aprilo 2005