Goeto : La naturo

Goeto
La Naturo

Naturo ! Ni estas ĉirka ?ataj de ?i kaj ĉirka ?brakataj – sen la kapablo iri el ?i, kaj sen la kapablo pli profunde iri en ?in. Nepetite kaj neavertite ?i akceptas nin en la rondo de ?ia danco kaj pelas sin plu kun ni, ?is ni estos lacigitaj kaj sinkos el ties brakoj. Äœi kreas eterne novajn figurojn, kio ĉeestas, estis ankora ? neniam, kio estis ne revenos – ĉio estas nova, kaj tamen ĉiam la malnova. Ni vivas meze de ?i kaj estas fremduloj al ?i. Äœi parolas ĉiam kun ni kaj ne malka ?as al ni sian sekreton. Ni ĉiam efikas al ?i kaj tamen ne havas regopovon kontra ? ?i. Äœi ?ajne ĉion aran ?is individuece, sed ne interesi ?as pri individuoj. Äœi ĉiam konstruas kaj ĉiam detruas, kaj ?ia metiejo ne alireblas. Äœi vivas en vicoj de infanoj, kaj la patrino, kie ?i estas ? – Äœi estas la ununura artistino : el la plej simpla ?tofo ekestas la plej grandaj kontrastoj ; sen ?ajno de streĉiteco la plej granda kompleteco, – la plej preciza difiniteco ĉiam kovrita de iu mola. Ĉiu el ?iaj verkoj havas propran esta ?on, ĉiuj el ?iaj aperoj la plej izolitan nocion, sed tamen ĉio estas esence unueco. Äœi ludas aktoran spektaklon : ĉu ?i mem vidas ?in, ni ne scias, sed tamen ?i ludas ?in por ni, por tiuj, kiuj staras en angulo. Estas eterna vivo, fari ?o kaj movi ?o en ?i, kaj tamen ?i ne transloki ?as. Åœi ?an ?i ?as eterne, ne estas eĉ momento da haltado en ?i. Por la restado ?i ne havas sencon, kaj ?ian malbenon ?i pendigis al senmova starado. Äœi estas firma, ?ia pa ?o mezurita, ?iaj esceptoj maloftaj. Äœiaj le ?oj ne ?an ?eblaj. Äœi pensis kaj cerbumas ĉiam ; sed ne kiel homo, sed kiel naturo. Äœi retenas propran sencon, kiu ampleksas la kosmon, kiun neniu povas klarigi sin el ?i. La homoj estas ĉiuj en ?i kaj ?i en la homoj. Kun ĉiuj ?i havas afable mistifikan ludon kaj pli ?ojas des pli oni gajnas de ?i. Äœi ludas ka ?e kun tioma ?oj tiel, ke ili ne rimarkas, ke ?i finludas anta ? ol ili rimarkis tion. Anka ? la plej malnatura estas naturo, anka ? la plej rigida filistreco havas ion de ?ia genieco. Kiu ne ĉie kaj ĉiam vidas ?in, nenie vidas ?in ?uste. Äœi amas sin mem kaj gluas eterne kun okuloj kaj koroj sennombraj je si mem. Äœi disputis kun si mem, por sin mem ?ui. Ĉiam ?i lasas plenkreski novajn ?uantojn por nesatigeble informi pri si mem. Äœin gojigas iluzioj. Kiu tiujn en si mem kaj en aliaj detruas, ?i punas kiel la plej severa tirano. Kiu fideme sekvas al ?i, tiun ?i premas kiel infanon al sia koro. Äœiaj infanoj estas sennombreble multaj. Al neniu ?i estas ĉiam avara, sed ?i havas plejkarulojn, al kiuj ?i multe disipas sin kaj al kiuj ?i multe oferas sin. Al la grando ?i ligis sian protekton. Äœi havas malmultajn spronilojn, sed neniam trivitajn, ?i ĉiam efikas, ĉiam multspecas. Äœi ?prucas siajn esta ?ojn el la nenio kaj ne diras al ili, de kie ili venas kaj al kie ili iras. Ili nur kuru ; la spuron ?i konas. Äœia spektaklo estas ĉiam nova, ĉar ?i seninterrompe estigas novajn spektantojn. Vivo estas ?ia plej bela eltrova ?o. Kaj la morto estas ?ia artifika ?o por havi multajn vivojn. Äœi envualigas la homojn en obtuzeco kaj spronas ilin eterne al la lumo. Äœi dependigas ?in de la tero, inerta kaj peza, kaj skue vekigas ?in ĉiam denove. Äœi donas bezonojn, ĉar ?i amas movi ?on. Estas miraklo, ke ?i atingas ĉiuijn tiujn movojn per tiom da malmulteco. Ĉiu bezono estas bonfarto ; rapide kontentigita, rapide denove kreskanta. Se ?i donas unu plian, tiukaze estas nova fonto de volupto ; sed ?i balda ? atingas ekvilibron. Dum ĉiu momento ?i ekas longan kuradon, kaj estas dum ĉiu momento en la celo. Äœi estas la vanto mem, sed ne por ni, al kiuj ?i faris sin plej granda grava ?o. Äœi lasas ĉiun infanon modli je si, ĉiun stultulon ju ?i pri si. Milojn da ili obtuze iris trans ?in sen vidi ion, kaj ?i ?ojigas sin je ĉiuj kaj trovas je ĉiu sian ?ojon kaj pagon. Oni obeas al ?iaj le ?oj, anka ? se oni malstrebas ilin ; oni efikas kun ?i, anka ?, se oni volas efiki kontra ? ?i. Äœi faras ĉion, kion ?i donas al bonfarto, ĉar ?i anta ?e faras ?in nepre havigevebla. Äœi malfrui ?as, por ke oni postulu ?in, ?i rapidas por ke oni fari ?u sata pri ?i. Äœi havas nek lingvon nek parolon, sed ?i kreas langojn kaj korojn, per kiuj ?i sentas kaj parolas. Äœia krono estas la amo. Nur per ?i oni proksimi ?as al ?i. Äœi faras abismojn inter ĉiuj esta ?oj, kaj ĉio volas sin vori. Äœi ĉion izolis por kuntiri ?in. Per kelkaj glutoj el la kaliko de l’ amo ?i rekompencas vivon plenan de peno. Äœi estas ĉio. Äœi donas pagon al si mem kaj punas sin mem, ?ojigas kaj turmentas sin mem. Äœi estas kruda kaj softa, karesema kaj terura, senforta kaj universe forta. Ĉio ĉiam estas en ?i. Pasintecon kaj futuron ?i ne konas. Estanteco estas por ?i eterneco. Äœi estas bonkora. Mi gloras ?in kun ĉiuj ?iaj verkoj. Äœi estas sa ?a kaj kvieta. Oni ne de ?iras klarigon de ?i, ne eldevigas donacon de ?i, kion ?i ne donas libervole. Äœi estas ruza, sed kun bona celo. Kaj plej bone estas, se ni ne rimarkas ?ian ruzon. Äœi estas tuta, sed tamen ĉiam nefinita. Tiel, kiel ?i faras, ?i povas ĉiam fari. Al ĉiu ?i aperas en propra figuro. Äœi ka ?i ?as en miloj de nomoj kaj termfontoj, kaj estas ĉiam la sama. Äœi min enmetis kaj anka ? elkondukos min. Mi fidas al ?i. Äœi agu en mi. Äœi ne malamos sian verkon. Mi ne parolis pri ?i. Ne, pri tio, kio estas vera kaj malvera, pri ĉio parolis ?i. Ĉio estas ?ia kulpo, ĉio estas ?ia merito.

Turismo en Vimaro

PS :
Mi iam migris kun mia edzino ekde la ?ardena Goeto-domo en la Ilmparko ?is la ?ardeno de la kastelo Tiefurt ĉe Vimaro, kaj poste dum horo ni ?uis tiun belan florplenan parkon. Tial estis por ni precipa plezuro traduki tiun ?is nun al ni tute nekonatan tekston de la granda „pagano“ Goeto. La teksto vere ne estas skribita en la kutima stilo de Goeto, sed certe spiras almena ? ties panteisman kaj naturentuziasman spiriton, tiel, kiel ja anka ? Goeto mem koncedis. 

Goeto verkis pri tio en 1828 : „Ke mi verkis tiujn pripensojn, mi ja fakte ne povas memori, sed ili certe akordi ?as kun la imagoj de mia spirito, al kiu tiu tiam evolui ?is.“ La ? la fragmento „La naturo“ (el la ?urnalo de Tiefurt)

Por ni Pasko estas anta ? ĉio la tempo, kiam la naturo denove floras, do tre bonvenigata naturspektaklo, kaj Goeto tial al ni je Pasko estas pli proksima ol la kristanismo, kiu je tiu bela naturtempo montri ?as tiel morne drasta kaj dolorplena en la krucosceno kun Jesuo. Cetere, plej imprese ĉe la fama pentristo Grünewald, kiu havis siatempe sekretajn simpatiojn al Müntzer kaj la revoluciemaj kamparanoj. Li rekondukas nin kun sia ?okiga realismo al la homo mem, al la homo Jesuo, kiu – tion oni foje vere pripensu – eĉ mem dubas je la kruco pri sia ĉiela dia patro, ĉar li demandas tie : „Dio ma, Dio mia, kial Vi forlasis min ?“ (HGK)