Elekti kolorojn : grizaj Verda kaj ruĝa Blanka kaj nigra
Ĝisdatigita lundon la 9an de septembro 2024 . Ĝis nun estas 2952 tekstoj   Rss  Indekso  Privata spaco  Kontakto
Informoj | Libroj | Dokumentoj | SAT-organo | Frakcioj | SAT-kulturo | Fakoj | Ligoj | Ar ?ivo | Venonta kongreso | Membriĝi
UNUA PAÄœO

En la sama rubriko

puce Stéphane Hessel : Indignu !
puce Stig Dagerman : La homa destino ests decidita ĉie kaj ĉiam ! (eseo)
puce Stig Dagerman : Nia bezono de konsolo estas ne satigebla (eseo)

Stig Dagerman : Nia bezono de konsolo estas ne satigebla (eseo)


Mi tute malhavas kredon kaj tiel mi ne povas esti feliĉa, ĉar homo, kiu povas timi, ke lia vivo estas nura sensenca vagado al certa morto, ne povas esti feliĉa. Mi ricevis, kiel hereda ?on nek dion, nek fiksan lokon sur la tero, de kie mi povus allogi la atenton de iu dio ; oni anka ? ne postlasis al mi la bone maskitan furiozon de la skeptikulo, la ruzajn trukojn de la raciisto a ? la ardan naivecon de la ateisto. Mi a ?dacas ?eti la ?tonon nek al ?i, kiu kredas pri aferoj, kiuj inspiras nur dubon al mi, nek al li, kiu kultivas sian dubon, kvaza ? anka ? ĉi tiu ne estus ĉirka ?ita de mallumo. Tiu ?tono atingus min mem, ĉar mi estas ja certa pri unu afero : la bezono de konsolo, kiun la homo spertas, estas ne satigebla.


Koncerne min, mi serĉas konsolon, kiel la ĉasisto serĉas la ĉasa ?on. Ĉie, kie mi pensas, ke mi ekvidas ?in en la arbaro, mi pafas. Ofte mi nur trafas vakuon, sed iam kaj iam, predo falas al miaj piedoj. Kaj, ĉar mi scias, ke konsolo da ?ras nur la tempon de unu ventblovo en la arba alta ?o, ur ?as min kapti la viktimon.


Kion mi havas tiam en la brakoj ?


Ĉar mi estas soleca : amata virino a ? malfeliĉa voja ?kunulo. Ĉar mi estas poeto : arko de vortoj, kiun mi streĉas kun ?ojo kaj timo. Ĉar mi estas mallibera : subita ekvido de la libereco. Ĉar mi estas minacata de la morto : animalo viva kaj ja varma, koro, kiu batas sarkasme. Ĉar mi estas minacata de la maro : rifo el ja malmola granito.


Sed estas anka ? konsoloj, kiuj venas al mi, ne invititaj, kaj kiuj plenigas mian ĉambron per abomenindaj flustroj : Mi estas via plezuro - amu ĉiujn ! Mi estas via talento - uzu ?in tiel malbone, kiel vin mem ! Mi estas via ?udeziro - nur vivas la frandemuloj ! Mi estas via soleco - malestimu la homojn ! Mi estas via aspirado al la morto - nu tranĉu !


La razile ?o estas tre mallar ?a. Mi vidas mian vivon minacata de du dan ?eroj : ĉe unu flanko, de la avidaj bu ?oj de frandemo, ĉe la alia, de la avareca amareco, kiu nutri ?as per si mem. Sed mi volegas rifuzi elekti inter la orgio kaj la asketeco, eĉ se mi devas, pro tio, suferi la turmenton de la brulo de miaj deziroj. Por mi, ne sufiĉas, ke, ĉar ni ne estas liberaj de niaj agadoj, ĉio estas pravigebla. Tio, kion mi serĉas ne estas pravigo por mia vivo, sed ekzakte la malo de pravigo : la pardono. La ideo venas al mi, ke ĉiu konsolo ne konsideranta mian liberecon, estas trompa, ke ?i estas nur la spegulita bildo de mia malespero. Fakte, kiam mia malespero diras al mi : perdu konfidon, ĉar ĉiu tago estas nur pa ?zo inter du noktoj, la falsa konsolo krias al mi : esperu, ĉar ĉiu nokto estas nur pa ?zo inter du tagoj.


Sed la homaro fajfas pri vortludforma konsolo : ?i bezonas konsolon, kiu iluminas. Kaj kiu deziras fari ?i malbona, tio estas homo kiu agas kvaza ? liaj agoj estus defendeblaj, tiu devas almena ? havi la bonecon rimarki ?in, kiam li sukcesas.


Neniu povas elnomi ĉiujn kazojn, kiam konsolo estas neceso. Neniu scias, kiam la krepusko falos, kaj la vivo ne estas problemo, kiu povas esti solvita per divido de lumo per mallumo, kaj de tagoj per noktoj, ?i estas neanta ?videbla voja ?o inter lokoj, kiuj ne ekzistas. Mi povas, ekzemple, pa ?i sur la bordo kaj senti subite la timigan defion, kiun la eterno ?etas al mia ekzisto, en la eterna movo de la maro, kaj en la eterna fu ?o de la vento. Kio fari ?as tiam la tempo, se ne konsolo por la fakto, ke nenio homa da ?ras - kaj kia mizera konsolo, kiu pliriĉigas nur la Svisojn !


Mi povas resti sidanta anta ? la fajro en la ĉambro la malplej eksponita el ĉiuj al dan ?ero, kaj subite senti la morton ĉirka ?anta min. Äœi trovi ?as en la fajro, kaj en ĉiuj pintaj objektoj, kiuj ĉirka ?as min, en la pezo de la tegmento, kaj en la maso de la muroj, ?i trovi ?as en la akvo, en la ne ?o, en la varmo kaj en mia sango. Kio fari ?as tiam la homa sento de sekureco, se ne konsolo por la fakto, ke la morto estas tio, kio estas plej proksima al la vivo - kaj kia mizera konsolo, kiu nur memorigas tion, kion ?i volas forgesigi al ni !


Mi povas plenigi ĉiujn miajn blankajn pa ?ojn per la plej belaj kombina ?oj, kiujn povas imagi mia cerbo.Ĉar mi provas certigi min, ke mia vivo ne estas sensenca, kaj ke mi ne estas sola sur la tero, mi kunigas ĉiujn ĉi vortojn en libron, kaj mi donacas ?in al la mondo. Returne, ĉi tiu donas al mi riĉon, gloron kaj silenton. Sed kion mi ja povas fari per tiu mono, kaj kian plezuron mi povas preni el kontribuo al progreso de la literaturo - mi deziras nur tion, kion mi ne havos : konfirmon, ke miaj vortoj tu ?is la koron de la mondo. Kio fari ?as tiam mia talento, se ne konsolo por la fakto ke mi estas sola - sed kia terura konsolo, kiu nur sentigas al mi mian solecon kvinoble pli forte.


Mi povas vidi la liberecon enkarni ?intan en besto, kiu trairas rapide la senarbejon, kaj a ?di voĉon, kiu flustras : simple vivu, prenu tion, kion vi deziras, kaj ne timu la le ?ojn ! Sed kio estas tiu bona konsilo, se ne konsolo por la fakto ke la libereco ne ekzistas - kaj kia senkompata konsolo por tiu, kiu ekkonscias ke la homo bezonas milionojn da jaroj por fari ?i lacerto [1] !


Fine, mi povas ekonscii, ke tiu tero estas amastombejo, en kiu la re ?o Salomo, Ophelia kaj Himmler ripozas flankon ĉe flanko. Mi povas konkludi de tio ke la turmentisto kaj la malfeliĉulino havas la saman morton, kiel la sa ?ulo, kaj ke la morto povas ?ajni al ni, kiel konsolo por fu ?vivo. Sed kia kruelega konsolo por tiu, kiu ?atus vidi en la vivo, konsolon por la morto !


Mi ne havas filozofion, en kiu mi povus movi ?i kiel fi ?o en akvo a ? birdo en ĉielo. La nuro, kion mi posedas estas duelo, kaj tiu duelo esti ?as dum ĉiu minuto de mia vivo, inter la falsaj konsoloj, kiuj nur pligrandigas mian senpovecon, kaj pliprofundigas mian malesperon, kaj la veraj, kiuj kondukas min al neda ?ra liberi ?o. Mi eble devus diri : LA vera, ĉar, vere,ekzistas por mi nur unu konsolo kiu estas reala, tiu, kiu diras al mi, ke mi estas libera homo, netu ?ebla individuo, suverena esta ?o ene de ?iaj limoj.


Sed libereco komenci ?as per sklaveco, kaj suvereneco per dependeco. La plej certa signo de mia servuto estas mia timo vivi. La definitiva signo de mia libereco estas la fakto ke mia timo lasas lokon al la trankvila ?ojo de sendependeco. Åœajnas, ke mi bezonas dependecon por ke mi fine konas la konsolon esti libera homo, kaj tio estas certe vera. En la lumo de miaj agoj, mi ekvidas, ke mia tuta vivo la ?? ajne nur celis la faradon de mia propra malfeliĉo. Kio devus alporti al mi liberecon, alportas al mi sklavecon, kaj ?tonojn anstata ? panon.


La aliaj homoj havas aliajn mastrojn. Koncerne min, mia talento sklavigas min, tiagrade ke mi ne a ?dacas uzi ?in, pro timo ke mi perdis ?in. Krome, mi estas tiagrade la sklavo de mia nomo, ke mi apena ? a ?dacas skribi unu linion, pro timo ke mi malutilus al ?i. Kaj kiam la deprimo fine alvenas, mi estas anka ? ?ia sklavo. Mia plej granda deziro estas reteni ?in, mia plej granda plezuro estas senti ke ĉio, kion mi valoris, ku ?is en tio, kion mi kredas perdinta : la kapablo krei belecon el mia malespero, mia na ?zo kaj miaj malfortoj. Kun amara ?ojo mi deziras vidi miajn domojn ruini ?antaj, kaj vidi min mem super ?utita per la ne ?o de la forgeso. Sed la deprimo estas rusa pupo, kaj en la lasta pupo trovi ?as tranĉilo, razila klingo, veneno, profunda akvo kaj salto en grandan truon. Mi fine fari ?as la sklavo de ĉiuj ĉi mortigiloj. Ili sekvas min, kiel hundoj, krom ke la hundo estas mi. Kaj ?ajnas al mi, ke mi komprenas, ke la memmortigo estas la nura pruvo de la homa libereco.


Sed, venante de direkto, kiun mi ne ankora ? suspektas, jen alvenas la miraklo de la liberi ?o. Tio povas okazi sur la rando, kaj la sama eterno, kiu, anta ? nelonge, estigis mian timon, estas nun atestanto de mia atingo al libereco. En kio do konsistas tiu miraklo ? Tute simple en la subita malkovro, ke neniu , neniu potenco, neniu homo rajtas eldiri al mi postulojn tiajn, ke mia vivdeziro forvelkas. Ĉar se tiu deziro ne ekzistas, kio tiam povas ekzisti ?


Ĉar mi estas ĉe la marbordo, mi povas lerni el la maro. Neniu rajtas postuli de la maro, ke ?i portu ĉiujn ?ipojn, a ? de la vento, ke ?i ?veligu ĉiame ĉiujn velojn. Same neniu povas postuli de mi, ke mia vivo konsistu en kateni ?o al iaj funkcioj. Por mi ne estas la devo anta ? ĉio [2], sed : la vivo anta ? ĉio. Samkiel la aliaj homoj, mi rajtu momentojn, kiam mi povas fari pa ?on flanken, kaj senti ke mi ne estas nur parto de tiu maso, kiun oni nomas tutmonda populacio, sed anka ? memstara unuo.


Nur en tia momento, mi povas esti libera rilate al ĉiuj faktoj de la vivo, kiuj, anta ?e, ka ?zis mian malesperon. Mi povas agnoski, ke la maro kaj la vento certe postvivos min, kaj ke la eterno zorgas malmulte pri mi. Sed kiu demandas al mi, ke mi prizorgu la eternon ? Mia vivo estas mallonga, nur se mi metas ?in sur la ?tipo de tempo. La eblecoj de mia vivo estas limigitaj, nur se mi kalkulas la nombron da vortoj a ? la nombron da libroj, kiujn mi naskis anta ? ol morti. Sed kiu demandas al mi, ke mi kalkulu ? La tempo ne estas la etalono, kiu ta ?gas al vivo. Fakte, la tempo estas senvalora mezurilo, ĉar ?i trafas nur la progresigitajn verkojn de mia vivo.


Sed ĉio, kio okazas al mi grave, kaj ĉio kio donas al mia vivo ?ian mirindan enhavon : la renkonti ?o kun amata esta ?o, kareso sur la ha ?to, helpo en kriza momento, la spekta ?o de la lunlumo, promenado sur la maro per vel ?ipo, la ?ojo, kiun oni donas al infano, la tremeto anta ? la beleco, ĉiu ĉi okazas ekster la tempo. Ĉar ne gravas ĉu mi renkontas la belecon dum unu sekundo a ? dum cent jaroj. Ne nur la feliĉego situas mar ?ene de la tempo, sed ?i neniigas ĉiun rilaton inter tiu ĉi kaj la vivo.


Do mi forlevas el miaj ?ultroj la tempan ?ar ?on, kaj, samokaze, tiun de la glorfaroj, kiujn oni postulas de mi. Mia vivo ne estas io, kion oni devas mezuri. Nek la salto de la kaprido, nek la sunlevi ?o estas glorfaroj. Homa vivo anka ? ne estas glorfaro, sed io, kiu grandi ?as, kaj provas atingi perfektecon. Kaj kio estas perfekta ne plenumas glorfaron : kio estas perfekta agas en kvieteco. Estas sensence aserti, ke la maro estas kreita por porti ?iparojn kaj delfenojn. Certe ?i faras tion -sed konservante sian liberecon. Estas anka ? absurde aserti, ke homo estas kreita por io alia, ol vivi. Certe li provizas ma ?inojn, kaj li skribas librojn, sed li anka ? ja povus fari alion. Gravas, ke li faras tion, kion li faras tute libera, kaj tute konscia de tio, ke, samkiel ĉiu alia ero de la kreitaro, li estas memstara celo. Li ku ?as en si mem, kiel ?tono sur sablo.


Mi eĉ povas liberigi min de la potenco de la morto. Estas vere, ke mi ne povas liberigi min de la ideo, ke la morto postpa ?as miajn kalkanojn, kaj eĉ malpli neniigi ?ian realecon. Sed mi povas redukti al nenio la minacon, kiun ?i konsistigas, sendevigante min alkroĉi mian vivon al tiaj nefirmaj apogpunktoj, kiel la tempo kaj la gloro.


Male, ne estas en mia povo senĉese turni ?i al la maro, kaj kompari ?ian liberon kun la mia. Momento alvenos kiam mi devos turni ?i al la tero, kaj fronti la organizantojn de la subpremo, de kiu mi estas viktimo. Tiam, mi devige agnoskos, ke la homo donis al sia vivo formojn, kiuj, almena ? la ?? ajne, estas pli fortaj ol li. Eĉ per mia tute nova libero, mi ne povas rompi ilin, mi nur povas sopiri sub ilia pezo. Male, inter la postuloj kiuj pezas sur homo, mi povas vidi tiujn, kiuj estas absurdaj, kaj tiujn, kiuj estas fatalaj. La ? mi, speco de libero estas perdita por ĉiam a ? por longe. Estas la libero kiu venas de la kapablo posedi sian propran elementon. La fi ?o posedas sian, same kiel la birdo kaj la tera besto. Thoreau ankora ? havis la arbaron de Walden -sed kie estas nun la arbaro, kie homo povus pruvi, ke eblas vivi libere ekster la rigidaj formoj de la socio ?


Mi devas respondi nenie. Se mi volas vivi libere, mi devas por la momento fari ?in ene de tiuj formoj. La mondo estas do pli forta ol mi. Al ?ia povo mi povas oponi nenion, krom mi mem -sed aliflanke, tio estas konsiderinda. Ĉar tiom longe ke mi ne lasas min dispremi per la multego, anka ? mi estas potenco. Kaj mia povo estas timiga, tiel longe ke mi povas oponi la forton de miaj vortoj al tiu de la mondo, ĉar tiu, kiu konstruas malliberejojn, esprimas sin pli malbone ol tiu, kiu konstruas la liberecon. Sed mia potenco ne plu havos limojn, la tagon, kiam mi havos nur mian silenton, por defendi mian netu ?eblecon, ĉar neniu hakilo povas trafi la vivan silenton.


Tia estas mia nura konsolo. Mi scias, ke la refaloj en malesperon estos multaj kaj profundaj, sed la memoro de la mirakla liberi ?o elportas min, kiel flugilo al celo, kiu donas al mi verti ?on : konsolo, kiu estas pli ol konsolo, kaj pli granda ol filozofio, tio estas vivokialo.


(1952-Stig Dagerman)


*******


Ver ?ajne Stig Dagerman ne trovis tiun vivokialon :
 li skribis "Nia bezono de konsolo..." en 1952
 li memmortigis sin en 1954 (NdT)


traduko (el la franca traduko*) far Fil
kun helpo kaj korektoj far Vinko
eldonita de la tradukinto (2007)


(* far Philippe Bouquet)


[1En "La insulo de la kondamnitoj", Dagerman simboligas per lacerto la nesentemecon kaj la fermon al aliuloj (NdT-fr)

[2"la devo anta ? ĉio" estis la moto de la re ?o Gustave VI-a Adolphe (NdT-fr)

 

Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT)

67 av. Gambetta
FR - 75020 Paris

Retadreso : kontakto_ĉe_satesperanto.org
Pri financa ?oj : financoj_ĉe_satesperanto.org
Retejo : http://satesperanto.org/
Tel : (+33) 09 53 50 99 58

Po ?tkonto n-ro 1234-22 K, La Banque Postale, Paris
IBAN : FR41 2004 1000 0101 2342 2K02 064
BIC : PSSTFRPPPAR
Konto de SAT ĉe UEA : satx-s
Konto de SAT ĉe PayPal : financoj_ĉe_satesperanto.org

Por renkonti ?i kun SAT-anoj en Parizo, informi ?u ĉe la sidejo de SAT-Amikaro

Se vi havas demandojn pri SAT, skribu al la SAT-oficejo en Parizo
a ? al via peranto

Pri teknikaj problemoj sur la pa ?o, skribu al pa ?o-aran ?ulo.

Privata ejo
Danke al spip

fabrikita en esperantio