GARDOSTARANTA (el "ILI" de Bergiers)

Kaj mi, kiu tiel malfacile povas loki, en mia primitiva korpo, la malserenon de mia fantazio, mi ricevis la lastan Ä emon de mia frato.
I. BABEL (La RuÄ a Kavalerio.)

— Åœultren !

Unu, du, unu, du ; estas la deÅ anÄ o de la gardostaranto.

Soldato foriras ; alia komencas...

Li estas kiel ĉiuj, la uniformo aliiginte lin.

VesperiÄ as ; ombroj vagadas ĉirkaÅ­ la kazerno, oferante komercaĵon malplivalorigitan. La burÄ oj de la urbo ne plu volas Ä in : estas bolita viando. Por la soldatoj, Ä i sufiĉas konsiderante la prezon. MorgaÅ­ iuj estos ĉe la flegejo kazerna, eble oni sendos ilin al la hospitalo. ManÄ ado malpermesata, lakto malmulta, duona salajro, leciono profilaktika, tagoj post la liberigo...

Li ne povas foriri. Sur dudekmetra spaco li kondukas siajn paŠojn, poste haltas, denove paŠas kaj ĉiam tiel. Du horoj, du mondoj…

La placo. Meze, urinejo. Je la anguloj, lanternaj kolonoj. Etaj flamoj mokantaj : ili dancas, dancadas ĉiam... Soldatoj eliras : tramveturilo. Foririntaj... al la centro.

La centro ? Varieteaĉoj, dancejoj. Muzikistoj senjakaj... nudaj brakoj... Apum... Apum... Apum... Rapidege... duone eldirante la notojn... ĉar oni pagas laÅ­ la dancnombro...

Soldatoj ebriaj. Korsaĵoj ĉifonitaj... Krioj... Kriegoj... Bataloj... Polico… Malliberigitaj.

Tute la vespero estiÄ is. Tie en la fundo : la katedralo. Kiel la kazerno, granda konstruaĵo : du insultoj al la civilizacio.

Nu, marÅ u... ci gardostaras. Iru rekte, ci estas Soldato. Soldato de L. MoÅ to. Oficiro. Haltu ! Prezentu la armilon, estas ĉefo cia... Ne ribelu... ci estas troe sola... Kaj en la kelegoj estas karceroj...

Ĉu dezertaj la ĉambroj ? Ne ! Estas animoj tie. Tiuj kiuj ne submetiÄ as. Legu la titolojn : “ La Homaro †, “ La RuÄ a Standardo †, “ Mondo †, “ Sennaciulo †... Jes ili legas... Kaj ili estas soldatoj... Kiom da suferoj ! Tiuj, kiuj ne konscias, duone estas malfeliĉaj en la armea vivo, sed ili ! Tiuj, kiuj legas, konscias, sentas... kia ribelado ! KaÅ u viajn tegaĵojn, eniras galonulo...

Nu, vi, la mallaboremulo, venu purigi miajn Å uojn...

Estu kvietaj, li estas foririnta... Sed tiuj senĉesaj suferoj ne estas vanaj... tiuj junaj cerboj estas per ili ellaboritaj... Kaj la neeviteblaĵo sin preparas... Rapidu, rapidu ! Venu la Revolucio Tumonda. Sed vi, Sinjoroj Deputitoj, reprezantantaj la laboristaron, vi estas maljunaj. Via bona ofico subtenas vin... vi ne estas pretaj, ĉu ne, por la Bela Tago ? Bridigu, bridigu nin, sed ne ĉiam, ĉar la bridiloj putros, kaj vi nur ludas laÅ­ Kerenska ludo.

Ni vidis tiujn de la amuzejoj, drinkantajn kaj bruadantajn. Ĉi tie ni vidas la martirojn. Ili estis nur la korpo, tiu kiu helpos : ĉi tie estas la cerbo, tiu kiu decidos. Ĉiuj estas fratoj, sed iuj estas la Pensado.

Venu, malsupreniru... dudekÅ tupe. Tie en tiuj kavaĵoj senlumaj, vivas homoj, la plej bonaj : tiuj ne kaÅ is la gazetojn, tiuj kiuj kriis sian kredon : La Ribelantoj. La Oficiroj nomas ilin “ la SentaÅ­gularo †de l’reÄ imento. Sed “ ili †ne pli bone pensas pri la oficiroj.

La korpoj revenas, kelkaj difektitaj. Post dek minutoj, la nomvokado okazos. La gardostaranto daÅ­rigas sian senfinan marÅ adon ; ombroj gajnis sian vesperon, aliaj batojn. Ili foriris.

Trumpeteksono. Venu la bela sonado, tiu kiu starigos la bonan parton de l’tuta homaro kontraÅ­ la ekspluatistoj. Soldatoj, gelaboristoj, intelektuloj kaj vi, ankaÅ­ ombroj (ĉar vi venÄ u pro la insulto de la nuna socio) al la atako de tiu malbona mondo. Sed ne ankoraÅ­ estas la fina sonado, ĉar estos tiam milionoj da diversnomaj instrumentoj kiuj harmonie koncertos, je akcentoj plenÄ ojaj kaj plenfieraj, kiuj kantos la batalon).

Sole ; ĉiuj reenkazerniÄ intaj.

Halto : la budo. Kandelo, fajro. La mano al la poÅ o : letero. Samĉambrano pasante donis Ä in al li kaj samtempe gazeton. Malpermesate estas legi dum la gardo...

Estas de Å i. Kelkaj vortoj :

" Mi kredas ke okazos morgaÅ­e ; la akuÅ istino venis ĉimatene kaj avertis min. Petu libertempon." “ Depost merkredo lasta, mi forlaÅ is la laboron ĉe la uzino. Mi sendas al ci ekzempleron de “ La RuÄ a Standardo".

Aliaj aĵoj ankaŭ, sed malgravaj. Papero ĉifonata. La paŠado reokazas, pli nervema. La irado nur estas dudekmetra, sed la spirito iras pli malproksimen, tien, el kie la letero venis...

Denova eksono : Fajroestingigo. Ĉiuj fenestroj fariÄ as nigraj. Nigra ĉio. Nigra, tre nigra estas la kazerno, ne nur morale kiel dumtage, sed ankaÅ­ praktike.

AnkoraÅ­ dek minutoj.

Halto. Kie estas la gazeto ? Jen, La kandelo nur iomete lumigas... alproksimiÄ i... ellasi la karabenon kontraÅ­ la budo. Legi la grandliterajn titolojn :

"La Striko ĉe BorinaÄ io".
"La Movado etendiÄ as".
"La Äœendarmaro alpafas la strikantojn".
"Dek Viktimoj".
"La tragedio ! La batalo por la vivo, por la pano... La gazeto disfaldita... :
"La Vivo Laborista kaj Kamparana".
"La Kazerna Vivo".

La Kazerno ! La gardostaranto interesiÄ as... Malgrandaj literoj... AlproksimiÄ i iom plie : Skandalo ĉe la 15a Regimento artileria.

Estas pri lia regimento. Pri kio temas ? Sed la armilo brue falas. Kaj la gardanta oficiro estis pasanta. Li rigardas kaj aliras.

— Soldato, kion vi faras ? Ĉu dormi ? Vi iros je la raporto de la majoro pro du kaÅ­zoj. Unue ĉar vi lasas fali vian armilon kaj due por ne saluti oficiron pasantan...

— Sed kio okazos... lumigilo en via budo ? Ni rigardu. Gazeto, Donu. Fikse !
La stelornamito formalaperas . . .

***

La majoro. La gardoficiro. Li.

— Soldato, kion vi faris hieraÅ­e en via budo, ĉe la lumo de kandelo ?

— Mi legis leteron de...

— Vi mensogas ! Vi legis malpermesatan gazeton. Krom tio, tiu gazeto enhavis insultan artikolon pri nia reÄ imento. Ni suspektas ke vi estas la aÅ­toro kaj la sendinto de tiu artikolo. Mi proponas al la kolonelo oktagan enkarcerigon por vi.

— Majoro mia, permesu... HodiaÅ­, tie, malproksime, virino doloras. Infano naskiÄ as. Mi eble estas nun patro. Lasu min libertempe foriri...

— Vi ne foriros !

La ĉiutaga raporto estis sendita al la stabo. MorgaÅ­ la kolonelo resendos Ä in kun siaj notoj (aprobo, malaprobo, pliigo, malpliigo de l’puno ?). MorgaÅ­ !

***

La Infano ! Foriri. Alta muro. Duhora marÅ ado. Vagonaro. Tie. Tie ĉi. La Infano !

Transkurinto !

La landlimo. Senlabora. Sola ; ili estas tie en la hejmo. Sed la hejmo estas la armeo, estas la karcero, la soldata karcero.

***

Jes, returniri. Esperi spite de ĉio. La karcero malgravas. Kvar samĉambranoj jam estas en Ä i.

Cetere, ĉu la ribelanto, povas esti malliberigita ?

Li povas Pensi, se li ne povas Paroli.

(Malsana... Grave... Mortas... Virino mizera... Orfo...).

La pensado subbrulas, sama je fajro forÄ eja. Etaj flamoj. Sed kelkaj pedalekiroj, kaj estiÄ us altaj flamegoj.