La ? la kunteksto kaj la uzanto de la vorto, tiu ĉi kiel preska ? ĉiuj vortoj de ĉiuj lingvoj havas plurajn diversajn sencojn, kiujn bona vortaro ?enerale nur resumas, kaj inter kiuj uzanto de la lingvo pli malpli inteligente elektas.
1. Urbano, civitano (tio estas la origina senco, devenanta de "burgo", domaro foje mem ĉirka ?ata de palisaro a ? eĉ fortika muro, kiu konstrui ?is en la mezepoko ĉirka ? kastelo de sinjoro (a ? "senjoro" por esprimi ?i pli pedante).
2. Mezklasulo, ne nobelo nek riĉulo, kvankam ne proleto nek malriĉulo.
3. Homo, apartenanta al la klaso, kiu posedas la kapitalon kaj ekspluatas la laboristaron.
4. Homo politike neprogresema, ne deziranta ?an ?i la sociordon.
La ? tiuj difinoj, oni povas rimarki, ke la "identeco" de bur ?o neniel estas enskribita en la genoj de la homo. Äœi estas socia rilato kaj pli malpli koncernas la konscion de la homoj vivantaj en difinita formo de socio. Oni do tre bone povas bur ?i ?i, eksbur ?i ?i, akiri a ? malakiri "bur ?an pensmanieron" ktp. Neniam ekzistis hermetikaj limoj inter la klasoj, nek inter la pensmanieroj. Äœenerale, en SAT-diskutoj oni komprenas la vorton "bur ?o" en la senco 3 (II-1 de NPIV), sed tiu senco ofte estas infektita de la aliaj sencoj.
Bur ?a per si mem signifas nek bona nek malbona : tio dependas de la vidpunkto ; tio precipe dependas de klasa nescienca vidpunkto. "Bona bur ?a kuirarto" estas bonkvalita kuirarto.
"Forlasi la bur ?an vojon" foje estas pli facile, ol oni kutime pensas. Riĉa bur ?o mismastrumas a ? elspezas sian tutan kapitalon (a ? sian porcion de kapitalo), vole nevole rompas kun sia bur ?a medio kaj falas en malriĉecon a ? eĉ mizeron : li eksbur ?i ?is. Tamen malgra ? sia eksbur ?i ?o, li plej ofte konservas sian bur ?an menson a ? pensmanieron kaj tial amare nostalgias.
Ekzistas alia maniero "eksbur ?i ?i". Äœin aludas la "Manifesto de la Komunistoj". Membro de la bur ?a klaso povas intelekte studi la kapitalistan socion, ekkompreni, kien ?i evoluas kaj intelekte ali ?i al ideoj, kiuj respondas ne al lia nuna stato, sed al la stato de lia klasa kategorio en anta ?videbla estonteco. Ekzemploj de tiaj "eksbur ?oj" estas Karl Marks, universitatano, Friedrich Engels, ekskomercisto, Lenin, advokato, Kropotkin, princo, ktp.
Por proleto bur ?i ?i estas pli malfacile, ĉar kiel diris anta ? kelkaj jaroj franca kapitalisto pri la orienteuropanoj, kiuj revas i ?i kapitalistoj, "por fari ?i kapitalisto ne sufiĉa estas la deziro esti tia". Unu el la plej honestaj procedoj konsistas en tio, edzi ?i je la filino de riĉa kapitalisto. Tiu procedo estas rezervita al malgranda bon ?ancularo. Alia procedo konsistas en tio, rekte heredi post riĉa kapitalisto : tiun procedon uzis Le Pen, kiu heredis post sia amiko Lambert, posedanto de cementfabrikoj en Haitio. Tiel li fari ?is miliardulo. Oni povas ataki bankon kaj, se oni plensukcesas, tuj konfidi la ?telitan monon al banko, por tiel fari el la ?telita mono kapitalon. Tiu procedo postulas "kvalitojn", kiujn feliĉe malmultaj homoj posedas... Oni anka ? povas aĉeti loteribileton, kaj havi unu ?ancon el kelkaj milionoj gajni sufiĉe grandan loton por fari el ?i kapitalon. Ĉiuokaze, bur ?i ?o por proleto nepre estas neordinara aventuro.
En iamaj socialismaj landoj okazis simila fenomeno. Karieristoj, respondeculoj de komunista partio a ? altnivelaj teknikistoj, misuzis sian postenon por ?teli la kolektivon. La kontra ?revolucio, impulsita de kelkaj el tiuj perfiduloj sub la falsa preteksto demokratigi la socion (kiun ili kontribuis maldemokratige saboti), donis al ili la eblecon ?eti la maskon kaj aperi subite kiel novaj riĉuloj, kiuj estas vivantaj pruvoj pri la "supereco" de kapitalismo super socialismo. Rektaj viktimoj de tiu "primitiva akumulado" (grandskala rabado) estas pli kvalifikitaj ol mi por priskribi la fenomenon. Tiuj, kiuj ne sufiĉe frue profitis la okazon, devas nun perdi la esperon pri tio : la disponeblaj okazoj jam estas uzitaj kaj restas por vera bur ?i ?o preska ? nur la sama procedo, kiel en okcidentaj landoj.
En Francio, la striktasencaj laboristoj ankora ? formas almena ? 30 % de la "aktiva" (= laborkapabla) lo ?antaro. Iom post iom malaperis multaj kamparanoj, posedantoj a ? luantoj kaj eksplutantoj de sia bieno : ankora ? plimulto en la lo ?antaro ĉe la fino de la Dua Mondmilito, ili estas nun ankora ? malpli ol unu miliono kaj ilia nombro da ?re malkreskas. A ? la malaperintoj mortis sen idaro, a ? ilia idaro akiris la terkulturajn entreprenojn de aliaj, a ? ilia idaro urbani ?is kaj salajruli ?is. Same okazis pri la etkomercistoj, kiuj lasis lokon al kelkaj grandaj kapitalistaj kompanioj, posedantaj butikegojn tra la tuta lando. Same okazis pri la unuopaj metiistoj : malfruegas la malkompetenta teknokrato, kiu asertis, ke la francoj "timas la polajn tubistojn" : bonvenaj estus tiuj ĉi, ĉar iliaj konkurencantoj nun kruele mankas en Francio ! Koncentri ?is, dum la t.n. "tridek gloraj jaroj" (esprimo elpensita de profesia apologiisto de la kapitalismo por priskribi prosperan periodon de Francio, kiu da ?ris ?is genia liberalisma politiko ĉesigis ?in) la dungeblecoj en la oficaj laboroj. Okazis multaj aliaj similaj ?an ?oj, kiuj rezultis en tio, ke multaj laboroj, iam faritaj de sendepende laborantaj etbur ?oj, estas nun farataj de salajruloj. Tiu fenomeno estas tiel interpretita de bur ?ideologoj, ke "la laborista klaso jam ne plu ekzistas, ĉiuj proletoj bur ?i ?is !" Ĉu anka ? bur ?i ?is la malstabiligitaj laboristoj, kiuj laborante ne enspezas sufiĉe por pagi lo ?ejon eĉ modestan ? Ĉu anka ? bur ?i ?is tri milionoj da francaj senlaboraj salajruloj ? Ĉu ili akiris "bur ?an identecon" ? Nur ludante per la vortoj oni povas tion aserti.
Vero estas, ke multaj ne akiris konscion de civitanoj, membroj de ekspluatata klaso. Al da ?rigo de tia "fremda konscio", kiu baras al necesa socia ?an ?ego, helpas bur ?aj ideologoj, kiuj babilas pri morto de la ideologioj kaj fino de la klasbatalo. Al la celo de SAT apartenas la tasko, per utiligo de Esperanto kulture kontribui mondskale al venko super tiaj iluziigaj dogmoj.
junio 2005
Vidu anka ? :
– Kio estas bur ?o ?, teksto de Lanti’ el Vortoj de Kamarado E.Lanti (24-VI-1926).
Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT)
67 av. Gambetta
FR - 75020 Paris
Retadreso : kontakto_ĉe_satesperanto.org
Pri financa ?oj : financoj_ĉe_satesperanto.org
Retejo : http://satesperanto.org/
Tel : (+33) 09 53 50 99 58
Po ?tkonto n-ro 1234-22 K, La Banque Postale, Paris
IBAN : FR41 2004 1000 0101 2342 2K02 064
BIC : PSSTFRPPPAR
Konto de SAT ĉe UEA : satx-s
Konto de SAT ĉe PayPal : financoj_ĉe_satesperanto.org
Por renkonti ?i kun SAT-anoj en Parizo, informi ?u ĉe la sidejo de SAT-Amikaro
Se vi havas demandojn pri SAT, skribu al la SAT-oficejo en Parizo
a ? al via peranto
Pri teknikaj problemoj sur la pa ?o, skribu al pa ?o-aran ?ulo.