Petro Levi : Luiza Mi ?elo (artikolo)

La verko "Bazoj de Anarkiismo", de G.Balkanski, presita de la Bro ?urservo de SAT, meritus analizon, se tiu estus farebla sufiĉe koncize. Ĉi tie mi nur deziras ?ustigi historian punkton pri Luiza MIÅœEL (Louise MICHEL de MAHIS, 1836 ?-1905). La a ?toro skribas, p.53 : "Io pli, eĉ la teroristoj-anarkiistoj ne metis en la perfortagon ven ?- kaj sangavidecon, kaj ne estis nspiritaj de malnoblaj sentoj. Iu Luiza MIÅœEL, kiun la policistoj el ĉiuj landoj rigardis kiel organizanton de la perfortaj agadoj, en ju ?ejo defendas iun duonidioton, kiu kontra ? ?i aran ?is alsukcesan atencon." Tiu ekzemplo pri teroristoj-anarkiistoj estas miselektita.

Luiza MIÅœEL estis profesie instruistino, sed ĉar ?i rifuzis ?uri fidelecon al la Imperio, ?i instruis private. La ? gazeto de 1871, en sia lasta klaso, 24 strato OUDOT (1), ?i havis 60 lernantojn. La "ru ?a virgulino" (tiel oni nomis ?in) estis nobla kaj bonkora homo, abomenanta sangelver ?on. Jen kiel esprimi ?as la eldonisto de L.MIÅœEL, Paul Victor STOCK (pol viktor tok) en memorando de 1935 :

"Intertempe, niaj rilatoj pliintimi ?is kaj el miaj multaj renkontoj kun la "petrolistino" (2) rezultis, ke ?i i ?is mia amikino. Mi ne povis rezisti al la neimagebla bonkoreco de tiu virino, kaj la malfavora legendo, per kiu mia cerbo kontra ? ?i estis saturita, rapide forvapori ?is ĉe ?ia kontakto. Åœia altruismo estis never ?ajna kaj ?ia bonkoreco por ĉiuj mizeruloj - inkluzive bestojn - estis nekredebla ktp..." (3).

Membro de la Unua Internacio, L.MIÅœEL partoprenis kiel soldato kun uniformo en la bataloj de la Komunumo de Parizo, precipe en ?ia defendo kontra ? la Versajlaj trupoj, la ? ?i kiel dekmilo da aliaj virinoj, el kiuj la plimulto pereis dum la amasbuĉado. Kaptita en Montmartre, ?i ial ne estis tuj ekzekutita la ? la ordinara procedo,sed estis ju ?ita de militju ?istaro. Åœi konfirmis defie la akuzojn faritajn kontra ? ?i kaj petis por si mortpunon kiel merititan honoron pro sia plenrespondeca partopreno en la Komunumo, promesante, ke se oni lasos ?in vivi, ?i neniam ĉesos postuli ven ?on kontra ? la murdintoj de ?iaj fratoj.

Ial, la ju ?istoj ne opiniis oportune mortkondamni ?in, kaj ?i estis deportita al Novkaledonio. La ? ?i mem, ?i ali ?is al anarkiismo dum sia deportado, sur la ?ipo "VIRGINIE"(vir ?ini), en 1873 : "Mi rakontis multajn fojojn, kiel [dum la Kaledonia voja ?o mi anarkiisti ?is]. Inter du kvieti ?aj momentoj, dum kiuj ?i ne tro malbone fartis, mi komunikis al sinjorino LEMEL mian penson pri la neebleco, ke iuj ajn homoj havantaj la regpovon povus iam fari ion alian, krom krimi, se ili estas malfortaj a ? egoismemaj ; esti neniigataj, se ili estas sindonaj kaj energiaj ; ?i respondis al mi : "Tion mi pensas !". Mi multe fidis la rektecon de ?ia spirito kaj ?ia aprobo multe plaĉis al mi"(3). Havinte la sanon kaj la bon ?ancon travivi, ?i amnestii ?is en 1879 kaj revenis E ?ropon. Åœi neniam plu partoprenis en ia ajn perforta agado. Åœi multe pli teruris senpa ?ze la reakciularon per sia kapablo esprimi ?i por defendi la Komunumon de Parizo kaj denunci la krimojn de la Versajlaj amasbuĉistoj, konforme al sia promeso. Åœi nepre ne estis principa adepto de sanga perfortado, sed nur limigite uzis ?in pro neceso en tre ekstrema kaj difinita situacio dum la komunumo, la ? maniero ordinare konsiderata kiel armita ribelo a ? civila milito, sed ne kiel terorismo. La perfortado uzita de la Komunumanoj por sia defendo estas sen komuna mezuro kun tiu, kies viktimoj ili estis.

Jam ĉe la komenco de la amasbuĉado en Parizo, dum kiu ĉirka ? cent mil laboristoj pereis, Jules FAVRE (?ul facr) nome de la Versajla registaro invitis la agentojn de fremdaj registaroj, arestigi kaj redoni al Versajlo la eventualajn rifu ?intojn, kiujn li nomis krimeguloj. L.MIÅœEL la ?das en sia verko la gloran gastigemon de Anglio, kiu malgra ? sia malamikeco al la komunumo de Parizo, responde nur akceptis la rifu ?intojn kaj ne redonis ilin. Nur la hispana kaj la belga registaroj konigis al Versajlo sian konsenton, sed Belgio ne plenumis ?in.

La policistoj el ĉiuj landoj estis do ?uste informitaj pri la vera naturo de la agado de la omunumanoj, inter kiuj estis L.MIÅœEL. Nur la krima Versajla registaro konsideris kaj traktis ilin kiel dan ?erajn teroristojn.

Nur ?i povas esti la reala fonto de la kalumnia noto uzita de G.BALKANSKI pri L.MIÅœEL.

La agado de la Komunumanoj kaj de L.MIÅœEL havas nenion komunan interalie kun la nuntempaj furiozaj teroristoj, sin nomantaj anarkiistoj a ? io ajn, kiuj blinde murdas per pli malpli hazarde metitaj bomboj ktp. Trovi ?as pli ?usta analogio en la konduto de Salvador ALLENDE en ties lastaj momentoj. El marksisma vidpunkto, la Komunumo de Parizo estas fundamenta leciono pri provo de proletara diktaturo kaj ?ia sanga rebato fare de la bur ?ara diktaturo.

En siaj ju ?oj L.MIÅœEL ĉiam provis resti justa kaj modera ; ?i ĉiam montris skrupulan objektivecon pri la konduto de homoj. Åœi senkompleze ju ?is la naivecon de la Komunumanoj, kies decida eraro estis, ke ili ne tu ?is la oron de la Banko de Francio, forlasita inter iliaj manoj en Parizo. La manipulita duonidioto menciita de G. BALKANSKI tiel malbone malsukcesis sian atencon, ke li lokis en ?ian kranion pistolkuglon, kiu neeltirebla dolore minacis ?in ?is la fino de ?ia vivo. Åœi havis kuriozan koncepton pri la solvo de la lingva problemo : "...lasante iri mian penson, mi rigardis anta ?en, mi riskis tiun ideon, ke ĉar la penso estas elektro, ?i estas fotebla kaj ĉar ?i ne havas lingvon, ?i estus desegnata per signoj similaj al fulmlumaj sulkoj, la samaj por ĉiuj dialektoj, iu stenografio."(3) Ke G.BALKANSKI miselektis sian ekzemplon pri teroristoj-anarkiistoj, tio pruvas nenion por a ? kontra ? la cetero de lia verko. Interalie, mi konsentas kun la principo, substrekita enla sama ĉapitro, de ineperforto en konstruado de nova socio kaj en homaj interrilatoj. Precipe en landoj, kiel nuna Francio, kie per balotilo
kaj aliaj rimedoj, konsiderindaj ?an ?oj favoraj al la laborista klaso estas fareblaj, sanga perforto estas senrezerve kondamninda.

el Sennaciulo, decembro 1982, p.100

Notoj :

(1) Tiu strato ne plu estas trovebla sur plano de Parizo
(*).

(2) Oni nomis petrolistinoj virinojn, kiujn oni arestis pro ilia supozata partopreno en la t.n. krimoj de la Komunumo, precipe se ili estis kaptitaj kun botelo de petrolo, uzata ekzemple por lampoj, sed kiu estis supozita pruvo pri ilia intenco bruligi Parizon.

(3) "La Commune", de Louise MICHEL, eldonita de STOCK (represo).

(*) Plej probable temas pri eraro en tiu stratnomo. En la dekoka distrikto de Parizo, sur la monteto Montmartre (monmartr) trovi ?as strato HOUDON, inter la placo PIGALLE kaj la strato DES ABBESSES. Jean Antoine HOUDON (udon) estis franca skulptisto, naskita en Versailles (1741-1828). Li skulptis multajn tombojn kaj mitologiajn figurojn, infanportretojn, bustojn kaj statuojn de siatempaj famuloj (J.-J.ROUSSEAU, VOLTAIRE, DIDEROT, B.FRANKLIN).