La 14an de marto

Mi ellitiÄ is je la 7a horo. Televido raportis, ke okazas kaoso en ĉiuj stacidomoj, ĉar la elektro kompanio Tokio estis anoncinta malmultigon de elektro-liverado lastan vesperon kaj laÅ­ tiu anonco trajnkompanioj malmultigis aÅ­ ĉesis la servojn. Homoj ne estis sufiĉe informitaj pri tio kaj ĉe la stacidomo unuan fojon sciis la situacion. AnkaÅ­ en mia gubernio (100 kilomerojn fore de Tokio) oni ĉesis ĉiujn trajnservojn. Eble pro tiu influo lakto ne estis liverita al mia hejmo.
Je 7:16, je 10:02, je 12:10, je 3:12 kaj je 3:52 okazis tertremoj, iuj okazis laÅ­ la maro, iuj okazis en la montaro. Åœajnas al mi, ke la tuta japana insularo eltenas doloregon post la granda operacio, nome la grandega tertremo.

Kio okazis al la nuklea centralo ? TroviÄ as 4 malnovaj nukleaj fornoj. La kovrila domo de la unua forno jam malaperis pro la hidrogena eksplodo. Nun la tria forno estis en la sama stato. Oni enverÅ as marakvon por malvarmigi la fornon, sed ial ne sukcesas plenigi la ujon per akvo.
LaÅ­ la klarigo de sciencistoj, la nivelo de la kvanto de disĵetita radioaktiveco estas malalta jene :
– 1000 mikro-Sievert : la kvanto da radioaktiveco, en kiu homoj povas vivi unu jaron senprobleme.
– 1557 mikro-Sievert : la kvanto, kiun la unua forno de HukuÅ ima disĵetis ĉi-foje.
– 2400 mikro-Sievert : la kvanto, kiun homoj estas nature eksponataj dum unu jaro.
– 4000 mikro-Sievert : la kvanto, kiun homoj ricevas dum la radiografiado.
– 100000 mikro-Sievert : homoj suferas pro akuta radioaktiva malsano kiel vomado.
– 200000 mikro-Sievert : homoj povas morti.

Je 11:01 eksplodo okazis en la kovrila domo de la tria forno kaj la forno nudiÄ is. La registaro ordonis, ke homoj en la radiuso de 20 kilometroj de la centralo sin fermu en la domo. Por gardi sin kontraÅ­ radioaktiveco oni devas kovri la buÅ on per masko, demeti vestaĵojn antaÅ­ ol eniri domon kaj eviti manÄ i malpurigitajn manÄ aĵojn. Tio estas tre simpla kaj primitiva same kiel eviti polenalergion aÅ­ gripon !
Mi rememoras la vortojn de jam forpasinta d-ro Takagi Ä´inzaburoo, sciencisto pri nukleo kaj aktivisto kontraÅ­ nukleaj centraloj, kiujn li diris al mi, kiam mi ekiros al la UK en Varsovio en 1987. Li rekomendis, ke mi ne iru al Pollando, ĉar tie estas plena de radioaktiveco el Ĉernobil. Li aldonis, ke se mi iros, mi aĉetu ĉokoladon por li, ĉar en ĉokolado multe akumuliÄ as radioaktiveco kaj per Ä i li povos analizi la situacion. MalgraÅ­ lia rekomendo mi partoprenis en la UK, do mi kaj aliaj 6000 partoprenantoj jam sufiĉe enspiris bongustan radioaktivecon tiutempe. Sed mi vivas Ä is nun, do ni ne timu radioaktivecon, des malpli la malmulte da kvanto elĵetita el tiu forno ! Krome la registaro garantias al ni la sekurecon, klarigante, ke oni ne trovis ion nenormalan en la aero elĵetita el tiuj fornoj. Kredu Ä in, la popolanoj !

Vespere ni kuris al la najbara vendejo por aĉeti kandelon, ĉar la elektra kompanio Tokio anoncis, ke Ä i povos haltigi liveradon de elektro en mia urbo de la 17a Ä is la 19a. En la vendejo jam preskaÅ­ elĉerpiÄ is kandeloj kaj poÅ lampoj, kaj mi povis aĉeti nur iom da vaksaj kandeloj. Tamen tio tute ne gravas, ĉar mi kaj mia edzino plurfoje vojaÄ is al Nepalo, kie regule kaj ofte okazas paneo de elektro kaj ni jam spertis multajn senlumajn noktojn. Tamen feliĉe mia urbo estis ial ekskludata kaj ni havis luman vesperon.

LaÅ­ Televido jen estas la nuna sitaucio pri la urboj kaj vilaÄ oj damaÄ itaj de la tertremo, pri la socio kaj pri ekonomio :
1. Mortintoj : 1834
2. Malaperintoj : 15000
3. RifuÄ intoj : 450000
Inter tiuj rifuÄ intoj estas multaj malfortuloj. Ili vivas sen sufiĉe da manÄ aĵoj kaj akvo en malumo kaj en malespero. Ili estas bonÅ ance savitaj, sed atendas ilin manko de ĉiutagaĵoj, poste certe gripo kaj pli poste senlaboreco.
Pro la damaÄ oj kaj manko de elektro ne funkcias aÅ­tomobil-kompanioj Toyota, Isuzu kaj aliaj, elektro-kompanioj Hitaĉi, NEC kaj Fuĵicu, kaj kelkaj magazenegoj de MicukoÅ i, TakaÅ imaja kaj aliaj. Japanaj akcioj estas vendataj kaj nur en mateno la prezo malaltiÄ is je pli ol 500 enoj.

En Japanio troviÄ as ĉirkaÅ­ 60 nukleaj fornoj. La konstruadojn iniciatis tiama Liberala Demokratia Partio, la kapitalista mondo kaj elektro-kompanioj, ĉiam mensoge insistante la sekurecon kaj frapante la vangojn de kontraÅ­antoj per faskoj da bankbiletoj. Japanio estas vulkana lando kaj situas sur la granda nesto de tertremoj, do estas tute klare, ke konstrui nukleajn centralojn en tiu insularo estas danÄ erege, sed mono regas la mondon. Por profiti, ili faras ĉion, kaj la rezulto venis hodiaÅ­.
Mi longe opinias, ke Japanio ekspluatu sunenergion anstataÅ­ atom-energio. Japanio havas sufiĉe altan teknologion por tio, kaj se ni sukcesos tion, ni povos gvidi la tutan mondon en tiu kampo. Tamen la industria mondo ne havis tiun perspektivon kaj direktis sin al mono, kiu vidiÄ is Ä uste antaÅ­ iliaj okuloj. Mi deziras, ke Japanio nuligu ĉiujn nukleajn centralojn kaj direktu sin al pli sana energio. Dume ni havos malfacilon, sed tiu direkto vere garantios feliĉon al ĉiuj popolanoj kaj al la mondo.

Fine mi dankas al la mondo, kiu sendas savotrupojn kaj proponas la helpon al Japanio. Ĝis nun helpas nin trupoj el Koreio, Singapuro, Meksiko, Ĉinio, Germanio, Usono, Svislando, Novzelando, Aŭstralio, Tajvano, Britio, baldaŭ Francio kaj Rusio.
Mi esperas, ke morgaÅ­ mi povos raporti pli optimisme.