Petro Levi : Esperanto kiel kultura mondolingvo el vidpunkto de franca komunisto (eltira ?o de prelego)

Ekstraktoj el prelego farita en la 50a Kongreso de SAT en A ?gsburgo 1977 08 03.

...

KOMUNISTA KONCEPTO PRI KULTURO

Komunistan koncepton pri kulturo plej bone esprimis la franca komunista sciencisto Paul Langevin : "Oni povas diri, ke tio estas la ?enerala kulturo, kio ebligas al la individuo plene senti sian solidarecon kun la aliaj homoj, en la spaco kaj en la tempo, kun tiuj de sia generacio kiel kun la anta ?aj kaj sekvontaj generacioj. Esti kulturita, tio estas do esti ricevinta kaj konstante disvolvi inicon al la diversaj formoj de homa aktiveco sendepende de tiuj rilataj al la profesio tiel, ke oni povu akiri vastan kontakton en komuni ?o kun la aliaj homoj" (La pensée et l’action - Penso kaj ago - de Paul LANGEVIN, Editions sociales 1950). La funkcio de la kulturo ne redukti ?as al la havigo de ia diletanta ?uo. Äœi ludas esencan rolon en la homa alproprigo de la naturo, kiel substrekis Engels en sia filozofia difino de la libero : "La libero de la volo estas nenio krom la kapablo celkonscie decidi" (Anti-During). Per la kulturo, kiu ebligas al la individuo profiti ĉiam pli vaste la akumulitan sperton de la tuta homaro, la homo realigas kvalitan salton en la biologia evoluo. Tial kontra ?e al la asertoj de falsantoj de marks-leninismo, la disvolvi ?o de la konscio kiel libera aktiveco de la spirito, plej alta manifesti ?o de la materio, okupas centran lokon en dialektika materiismo. La internaciaj rilatoj kontribuas konstrui nian ?ustan konscion pri la mondo kaj socio, en kiuj ni vivas, kaj tiel disvolvi nian adekvatan praktikon.

KOLOSA BARO

Evidente la lingva izoliteco efikas kiel kolosa baro al la internaciaj interrilatoj. Kontra ?e, ĉiu rimedo, kiu rompas la lingvan izolitecon, helpas al la internaciaj rilatoj kaj estas do konkreta faktoro de tutmonda, homara kulturo. Eraro estas pensi, ke la parolantoj de t.n. "grandaj" lingvoj ne estas tu ?itaj de la lingva izoliteco. Ili nur falas de pli alte, kiam ili trafas ?in. La da ?ra ignoro pri Esperanto rezultigos nekredeblajn seniluzii ?ojn al t.n. grandlingvanoj. Ilia ?eno en internaciaj rilatoj estas tiom pli granda, rilate al t.n. "malgrandlingvanoj", ke ?i substrekas la fiaskon de la obstina utopia provo solvi la problemon surbaze de ilia nacia lingvo. Cetere la klopodo trudi sian nacian lingvon al alinacianoj estas fremda al la principoj de komunismo. El tiu vidpunkto, maljuste estas kontra ?meti la batalon por la internacia lingvo al la tradiciaj rimedoj de internacia komuniki ?o : lernado de lingvoj, uzo de interpretistoj, tradukistoj, ktp. La enkonduko de la internacia lingvo en la internaciajn rilatojn nur povas esti iompostioma kaj do ne subite forigos la neceson pri la tradiciaj, malpli efikaj rimedoj.
...

La lingvo ne estas celo, sed rimedo. En praktiko, la rimedo nedisigeble ligi ?as kun la celo. Helpa lingvo ? Certe jes, Esperanto estas pli helpa ol ĉiu ajn alia lingvo, sed ?i ne povus esti helpa, se ?i estus nur helpa. Äœi ne povus ludi tiun rolon, se ?i ne fari ?us unue la intima lingvo de multaj homoj.

Esperanto ne estas filozofio a ? ideologio, sed lingvo, t.e. praktika rimedo de internacia komuniki ?o.

La esperanto-movado estas nek nacio, nek gento, kaj ?ia hipoteza aspiro fari ?i ia speco de nacio a ? gento estus dan ?era kontra ?senco. Tamen ?i estas tre reala lingva internacia komunumo kaj kiel tia ?i portas apartan kulturon konsistantan parte el sintezo de naciaj kaj gentaj tradicioj, kaj parte el tute originalaj elementoj. Tiuj ĉi referencas al nobla idealo de interpopola paca interkompreni ?o kaj interhoma solidareco, de unueco de la homaro. Ne indiferente estas, ke sen tiu nobla idealo, kiu animis inter esperantistoj unue Zamenhofon mem kaj la rusajn pionirojn de la esperanto-movado, Esperanto neniam estus kreita kaj la demando pri ?ia supervivo sekve ne povus ekstari. Cetere Zamenhof mem ne estis tiel naiva, kiel oni kutimas prezenti lin. Li tre klare konsciis kaj esprimis, ke la lingva ?aoso estas nur favora kondiĉo kaj ne la ĉefa ka ?zo de la intergenta malamo ekscitita de regantoj por ties profito.
...

LA UNIKA LINGVO DE LA HOMARO ?

Ĉu en la estonteco Esperanto fari ?os la unika lingvo

de la homaro ? Ĉu tio estas dezirinda a ? ver ?ajna ? En metafizika prezento de la problemo oni povas kontra ?meti unu al la alia du konceptojn :

a/ eternigo de la gentaj lingvoj kaj kulturoj surbaze de la nuna babelismo ;

b/ kompleta ?enerali ?o de la universala lingvo, forpu ?anta la naciajn lingvojn kaj kulturojn.

Oni povus simple lasi al la koncernotaj generacioj, vivontaj en la supera fazo de komunismo kaj disfalo de la ?tato, la zorgon solvi tiun anticipan dilemon. Eblas anka ? konsideri sintezan koncepton, la ? kiu la neceso konservi kaj libere disvolvi la kulturan hereda ?on de la homaro en ?ia genta diverseco kongruas kun la neceso enkorpigi la apartajn hereda ?ojn en unu komunan universalan multflankan kulturon. Intertempe Esperanto ekzistas por solvi la nunan praktikan problemon de internacia interkompreni ?o.

...