Makedonio

De tempo al tempo oni legas en ?urnaloj pri faroj de makedoniaj revoluciuloj, kiuj agas en serba Makedonio. Mi supozas, ke estos interese por legantoj de "S-ulo" diri ion pri tiu lando. Äœis la j. 1914 Makedonio estis sub turka jugo. Tiam ĉiuj lo ?antoj estis ne tiom premataj kiom nun, ili parolis libere sian lingvon, havias siajn lernejojn, pre ?ejojn ktp. En la jaro 1914 Bulgario, Serbio k Grekio kuni ?is por batali kontra ? Turkio k per tio liberigi Makedonion. Kaj efektive, la tri ?tatoj sukcesis forpeli la turkojn al Stambulo. Tamen la sopiro de Bulgario - liberigi Makedonion k aligi ?in al si — ne efektivi ?is, ĉar Grekio k Serbio, batalinte kun sama celo, rabis por si la pli grandan parton. Nekontenta pri tio, en 1916 Bulgario ali ?is al Germanio k A ?strio-Hungario k deklaris "sanktan" militon al Grekio k Serbio por liberigi la "amatan" landon Makedonio. Helpate de tiuj du ?tatoj Bulgario sukcesis konkeri tiun landon k tie flirtigi siajn standardojn. Tamen tio ne da ?ris longe.

Post fino de l’mondmilito Serbio kiel venkinto ricevis la plej grandan parton de Makedonio, - pli malgrandan oni donis al Grekio k la plej malgrandan al Bulgario. Grekio jam post kelka tempo sukcesis interkonsenti kun Bulgario konvencion pri inter ?an ?o de l’lo ?antaro. Tiel ?i malebligis la ekziston de ribeluloj, kiuj nuntempe vagas nur en Makedonio serba, kie la lo ?antoj ?irmas ilin.

Ĉiuj revoluciuloj anta ? la mondmilito estis unuigitaj ĉe Enlanda Makedonia Revolucia Organizo : EMRO. Tamen post la milito ĉe la gvidantoj de l’organizo aperis malkonsentoj koncerne la laborprogramon : unuj proponis teroron al la serba lo ?antaro, per kiuj ili atentigis E ?ropon pri si ; la ceteraj volis agi la ? le ?aj manieroj. Post akraj disputoj la organizo disi ?is en du frakciojn. Ĉiu el amba ? frakcioj opiniis sin supera k rajta. La plenum-komitato de l’frakcio, celanta le ?an liberigon al Makedonio, ordonis mortpafi la gvidanton de l’kontra ?uloj. Tion oni faris en 1924. Pereis T. Aleksandrov k lin anstata ?is la frivola junulo Iv. Mihailov.

Post tri, kvar jaroj la partio de Iv. Mih. - la terorema frakcio - decidis mortpafi ĉiujn kontra ?ulajn gvidantojn. Tio estis plenumita.

Nun la venkinta organizo furiozas en Serbio, subtenate de la tieaj bulgaroj-makedonoj : pontoj estas eksplodigataj, policistoj murdataj. Precipe tiaj agoj pliintensi ?as, kiam inter Bulgario k Serbio okazas iaj konferencoj. Simila afero okazis anta ? nelonge. Sekve de tio la serba registaro postulis, ke la bulgara registaro fine ekstermu tiun bandon. Respondo estis : nefacila afero. La bulgara registaro timas ekbatali kontra ? ilin, ĉar tiuj senhejmuloj k eternaj vagantoj sur montpintoj neniel hezitus eĉ pafmortigi la ministrojn. Sed ne nur estas la timo : la registaro anka ? ne deziras fari ion similan, ĉar dank’al tiuj elementoj en jaro 1923, la 9-an de junio, la fa ?istoj sukcesis faligi la terkulturistan registaron k senkapigi proks. 30 000 Komunistojn . . .

Printempe de ĉi tiu jaro el Serbio sukcesis veturi Äœenevon tri delegitoj de EMRO k prezenti peticion al la Ligo de Nacioj. Dum a ?tuno oni certe pritraktos tiun aferon. Sed jam nun ni povas diri, ke la entrepreno fiaskos : la favorataj ?tatoj de l’Alianco-Grekio, Serbio — ne konsentos fordoni tiun terrandon por fondo de nova, por ili malamika regno, pro jenaj ka ?zoj :

1. En Makedonio lo ?as preska ? samkvante serboj, makedonoj-bulgaroj, grekoj. Se la Ligo de Nacioj konsentus fordoni Makedonion al la makedonoj-bulgaroj, tiuj, tute sendube, premos la ceterajn, k trudos al ili sian lingvon, la bulgaran.

2. Neniel estas solvebla la demando pri oficiala lingvo.

3. Eventuala ali ?o, tre facile realigebla, de l’nova ?tato al ?ia fratino : Bulgario, kiu, grandi ?inte, povus minaci Serbion.

Centoj da miloj da homoj mortis pro "liberigo" al Makedonio, kiuj iris anta ? ?ian altaron je la devizo : Liberon al la fratoj-makedonoj. Tamen ?is nun ?i ne povas esti liberigita. Kaj se la makedonoj iros plue tiun vojon, ili certe neniam atingos sian celon.

Ni, la makedonoj-maldekstruloj jam delonge konas la veran vojon : Soveta Makedonio. Tiuj du vortoj sufiĉas ; ili solvas per si mem la demandon pri lingvo, nacieco k libero ; k nur tiam la sangaspergita lando ekvidos siajn idojn gajmienaj k esperplenaj.

El Sennaciulo, la 18an de septembro 1930