La DELTO de DANUBO

Geografiaj aspektoj

La Delto de Danubo troviÄ as ĉe la kruciÄ o de la 45-a paralelo de norda latitudo kun la 29-a meridiano de orienta longitudo. La surfaco de tiu areo mezuras 5.640 kvadratajn kilometrojn, el kiuj al Rumanio apartenas 4.340 km kaj al Ukrajno 1.300 km. Proksimume 80% de la rumana Delto - t.e. 3.660 km - troviÄ as sub la nivelo de la Nigra Maro kaj nur 16% - proksimume 680 km - estas neinundeblaj.

Äœis la punkto kie Ä i enverÅ iÄ as en la Nigran Maron (formante la Delton), Danubo trafluas 2.860 km, kolektante sian akvaron (120 alfluantojn) el baseno de 805.300 kvadrataj kilometroj, trapasante ok landojn.

La unua granda disiÄ o de la riverakvoj okazas ĉe Ceatalul Chiliei (en la turka lingvo : ceatal (ĉatal) = disduiÄ o), kie Danubo dividiÄ as en du brakojn : Chilia (Kilia) kaj Tulcea (Tulĉea). Ĉi tie la meza elflukvanto de Danubo estas 6.300 kubaj metroj/sekundo, sed atingas kelkfoje, printempe, 17.000 kubajn metrojn/sek.

La brako Chilia - kiu transprenas 63% de la riverakvokvanto - havas ĉirkaÅ­ 117 km kaj enmariÄ as per sia propra delto ; Ä ia larÄ eco estas inter 300 kaj 700m ; la plej granda profundeco en la Delto (34 m) registriÄ as en tiu ĉi brako, fronte al la loÄ loko Plauru (PlaÅ­ru). Ĉiujare Danubo kunportas tra la brako Chilia 48.400.000 tunojn da aluvioj.

La brako Tulcea disduiÄ as, siavice, post 17 km, proksime de Mila (mejlo) 43, dividante sin en la brakojn Sulina kaj Sfântu Gheorghe (Sankta Georgo). La brakon Sulina - akso de la Delto - oni fosis kaj dragis inter la jaroj 1880 - 1903, rektigante la "grandan M" (buklon de la maljuna Danubo), por malfermi Ä in al la navigado de marÅ ipoj. Äœia nuna longeco : 62,5 km. 15% de la elflukvanto de Danubo (antaÅ­ Ceatalul Chiliei) fluas tra la brako Sulina, transportante ĉiujare 5.800.000 tunojn da aluvioj.

La brako Sfântu Gheorghe estas meandra ; Ä i havas 113 km-an longecon kaj enmariÄ as tra du enfluejoj, fronte al la insulo Sacalin. 22% de la Danuba volumeno fluas tra tiu ĉi brako, kune kun 16.500.00 tunoj da aluvioj.

La Delto de Danubo troviÄ as inter la tri brakoj : Sfântu Gheorge, Sulina kaj Chilia, sed fakte Ä i etendiÄ as suden de la brako Sfantu Gheorghe, enhavante ankaÅ­ la nordan parton de la laguna komplekso Razelm - Sinoe.

En la Danuba Delto troviÄ as la plej kompakta fragmitejo sur la Terglobo : 400.000 hektaroj, kio favorigas la vivon de unu el la plej riĉa ornitologia faÅ­no en la mondo : preskaÅ­ 300 specoj de birdoj vivas ĉi tie sezone aÅ­ tutjare. Okaze de "nombrado" farita helpe de aviadiloj oni kalkulis ĉirkaÅ­ 4.000.000 da ekzempleroj.

La Nigra Maro kaj la lagetoj inter la brakoj de Danubo havas moderigan influon sur la klimato de la Delto. La someroj estas malvarmetaj kaj la vintroj pli mildaj (nur 20 tagojn jare sub 0 gradoj) ol en la najbaraj regionoj, kie regas stepa klimato. La precipitaĵoj estas malpli abundaj ol en la resto de la lando : 450 kubajn metrojn sub la jara mezkvanto. Kompense, la sunbrilaj tagoj estas pli multnombraj kaj oni registras la plej malgrandan gradon de nebuleco en Rumanio. De Tulĉea al Sulina la ofteco de la ventoj kreskas, la senventaj tagoj estas ege maloftaj (8% en Sulina). Dum la lastaj centjaroj, Danubo glaciiÄ is 70 fojon, meznombre 38 tagojn jare.

La flaÅ­ro de la Delto enhavas ĉirkaÅ­ 1150 specojn de plantoj. La fragmitoj kaj la salikoj bordas la lagetojn kaj la kanalojn. Sur kvietaj akvospacoj brilas nimfeoj blankaj aÅ­ flavaj (Nymphaea alba ; Nymphaea luteum). La floroj de la unua estas vestitaj per kvar brilverdetaj sepaloj ; Ä iaj petaloj estas senmakule blankaj, kun orkoloraj stamenoj en la centro. La floroj de la nimfeo malfermiÄ as je la 6-7-a horo matene kaj fermiÄ as je la 4-5-a horo posttagmeze.

La ĉefa riĉaĵo de la Delto, de ekonomia vidpunkto, estas la fiÅ oj. La specialistoj identigis ĉi tie ĉirkaÅ­ 120 specojn, inter kiuj tre gravaj estas la migraj fiÅ oj, kiel la alozo de Danubo (Alozo pontica), kiu venas printempe en grupoj, por reproduktiÄ i, poste la acipenseroj, kapteblaj ĉe la buÅ oj de la rivero aÅ­ sur Ä iaj brakoj.

Kaj kiom da aliaj kaÅ aĵoj estas en la akvoj de Danubo, sur la sablodunoj, en la susura fragmitaro aÅ­ en la arbaroj Letea kaj Caraorman, sub la alta ĉielo de la Danuba Delto !

Restas al vi veni, vidi kaj malkrovi ilin. Momente, kun la mapo antaÅ­ vi, revu, revadu...

Vidu ankaÅ­ : Delto de Danubo, survoje al trezoroj