Tuttaga ekskurso al Toledo (III)

Printebla dokumento :

1.- Toledo estas nun tro turisma urbo, el kio sekvas avantaÄ oj, sed ankaÅ­ malavantaÄ oj, kiel eksceso de publiko, malfacilo kontakti rekte la lokan popolon, subtakso de homaj cirkonstancoj ktp. Kiam la OKK planis tiun ekskurson, Ä i agis movite ne de tiu karakteriza trajto de la urbo, sed de kleriga aspekto, kiu funkcias trioble : unue kiel resumo de la tuta hispana historio, ĉar ĉi-urbe koncentriÄ as gravaj epizodoj fare de plej diversaj gentoj kaj homoj en same diversaj epokoj (romianoj, visigotoj, judoj, islamanoj, insurekcioj de la kastiliaj komunumoj, imperia ĉefurbo kaj eĉ konataj eventoj en 1936, kadre de la hispana enlanda milito) ; due, kiel unika loko en Hispanio, kie montriÄ as la restoj de la tri kulturoj kiuj floris dum la Mezepoko (judoj, islamanoj kaj kristanoj) kaj kiuj bedaÅ­rinde ne rajtis pluvivi kune en modernaj epokoj. Detalo pri tio estis la Tradukskolo de Toledo, ege grava por la eÅ­ropa kulturo. Kompreneble, Ä uste tiu interkultura aspekto interesas la esperantistojn. Kaj trie, kaj pli partikulare, ekzemplo de la interkultura tradicio de la urbo estas la tiea ekloÄ iÄ o de grekdevena renesanca pentristo nomata hispane El Greco, esperante La Greko. Eĉ nuntempe, la kultura vivo de la urbo moviÄ as plu ĉirkaÅ­ tiu figuro. Pri ĉiuj ĉi temoj oni povas trovi detalajn informojn en Vikipedio (ekzemple la artikolo pri Toledo mem) kaj de tie oni povos iri al nacilingvaj versioj.

2.- Fizikaj cirkonstancoj. Komence de aÅ­gusto en tiu regiono kutime estas ege varme. Do, se tie la vetero estas la normala en tiu sezono, uzu kontraÅ­varmilojn, nome ĉapelon, sun-okulvitrojn, helajn kaj malpezajn vestaĵojn, ventumilojn, Å miraĵojn protektantajn kontraÅ­ la suno, kunportu akvon ktp. Feliĉe, kiel ĉe aliaj mezepokaj urboj, ni promenos tra mallarÄ aj ombraj stratetoj taÅ­gaj por la somera klimato, tre ofte senaÅ­taj, kaj, feliĉe, ie tie staras fontanoj kun trinkebla akvo, kie oni povas refreÅ iÄ i senhonte. En la historia urbo estas multaj deklivoj, kaj la pavimo estas ne 21a-jarcenta, do ne uzu kalkanumojn, sed komfortajn Å uojn. Kvankam vi ricevos mapon, foje atentu, ke Ä i ne estas tridimensia, tio estas, ne nepre la distancoj inter punktoj montras la veran dison, ĉar deklivoj povas multe malfaciligi la alvenon ien.

3.- La organizantoj klopodis organizi la viziton tiel, ke oni atingu la plej grandan nombron da vizitindaĵoj : eble kelkaj kongresanoj ne povos facile reveni por vidi plie pli trankvile. Ekzemple, mankos al ni travivi la toledan nokton. Ĉiukaze ni klopodis kaj klopodos kontroli la tempon kaj alÄ ustigi Ä in al tiu neceso. Ni celis ankaÅ­ atenti pri personaj necesoj kaj ne peli la ekskursantaron malhumane rapidege tra tro multaj lokoj. Tial ni unue devis rezigni kelkajn vizitindaĵojn, kaj due ni koncentris la akcelon en du matenajn horojn, por permesi poste laÅ­necese proprajn ritmojn kaj eventualan disigon de la grupo, laÅ­ koncernaj instrukcioj. La urbo ne estas tre granda kaj facilas ne perdiÄ i.

4.- Por la matena akcelado, oni devas konsideri, ke ni havos grupan enirrajton en almenaÅ­ du interesaj lokoj je proksimume preciza horo. Pro tio Ä is la eniro en la lasta ni povos nek viziti la lokojn nek promeni surstrate laÅ­ persona plaĉo, ĉar tio malhelpus la planitan celon. Tio ne multe daÅ­ros kaj poste ĉiu povos iri pli libere, sciante kie estas kaj estos proksimume la grupo. Ekzemple, en la Visigota Muzeo estas turo al kiu oni rajtas supreniri, sed tute malrekomendinde por nelertuloj kaj troaltuloj : la Å tuparo malfacilas ; se nur kelkaj grupanoj Å topiÄ as tie, la aliaj vizitoj ne eblos.

5.- La Sefarda Muzeo kaj Sinagogo “Tránsito†estas sama loko, nome grandega salono kiu povas indiki la gravon de la juda komunumo en la urbo, kaj eĉ finance por la monarkio kaj la Å tato. Juda bankiero estis grava por la urbo kaj aperas ties portretoj, surstrata monumento, stratnomo ktp. BedaÅ­rinde ne estos Å anco por pristudi la perfortan persekutadon kaj postan forpelon de tiu tiama parto de la hispana popolo. Pri sefardoj oni povas rigardi la vikipediajn artikolojn “Sefardoj†kaj “Forpelo de la judoj el Hispanio†. La sinagoga salono montras belan ornamadon, kaj oni redonis al Ä i la originalan aspekton post ol Ä i estis katolika preÄ ejo dum jarcentoj : la tiama “katolika†aspekto videblas sur ĉefsalonaj bildoj, kaj la tute originala aspekto videblas en maketo fine de la muzea galerio. La muzeo estas muntita en flanka galerio. La muzeaj klarigoj estas foje nur en la hispana, foje kaj hispane kaj angle kaj, escepte kaj aparte en kelkaj lokoj, en pli da lingvoj, kiel ekzemple ĉine, hebree, arabe ktp en la sefarda muzeo. Ni ne povis munti infrastrukturon por traduki ĉion esperanten.

6.- La Muzeo Greko havas duoblan intereson, nome pri figuro de pentristo kaj kiel iama nobeldomo. En la unua senco oni montras kaj pentraĵojn kaj klerigan informon pri la pentristo kaj lia pentrarto. En la dua senco estas apartaj anguloj, terasoj kaj Ä ardenetoj, kie eblas trankvile ripozi kaj sopiri la iamajn epokojn kaj oni povas Ä ui la freÅ econ de subteraj areoj. Post eliro el tiuj du Å tataj muzeoj, ne ĉiam estos facile atingeblaj necesejoj. Tie jes, kaptu la Å ancon.

7.- Pri tio, kion ni ne vizitos tutgrupe : Jam oni menciis, ke ni devis rezigni pri parto de Toledo. Ĉiukaze ni faros du kategoriojn kaj en unuan ni metos du apudajn vidindaĵojn, kiujn oni eble povos facile viziti etgrupe, kaj en duan ni metos aliajn vizitindaĵojn, kiujn pli malfacile iu povus viziti laÅ­ sia propra organizado. La Muzeo Greko estos vizitata laÅ­ du sinsekvaj grupoj. Unu el la grupoj devos atendi duonhoron. Dum atendo eblas viziti apudan lokon, kie oni montras nur unu pentraĵon, nome la “Entombigo de la grafo Orgaz†(rigardu Viki). Tiu meritas la penon kaj eĉ pagi aparte 2,50 €. La tagon antaÅ­ la ekskurso, kaj dum la busveturado, la organizanto kolektos tiun apartan monon kaj faros la liston de tiuj, kiuj vizitos la grafon. Tiu grupo eniros en la Muzeon Greko ne la unua, sed la dua. Kaj dume Ä i vizitos la pentraĵon. Dum la atendado kaj ene de la pentraĵejo oni klopodos ampleksigi la prian informon. Se nur duono de la grupo volos viziti la pentraĵon, ĉio iros glate. Se ĉiuj volos, ni organizos du sinsekvajn grupojn ambaÅ­loke.

Kiam tio finiÄ os, oni tagmanÄ os apude. AntaÅ­e aÅ­ poste, interesatoj povos viziti laÅ­vole proksiman sinagogon, nune nomatan Sankta Maria la Blanka, interesan laÅ­ arkitektura vidpunkto (mudeÄ¥ara). Fakte kaj judoj kaj kristanoj uzis en la urbo la profesian superecon de islamaj masonistoj. Krom la arka mudeÄ¥ara salono, videblas kiel la sukceda katolikeklezia posedanto Å anÄ is precipe la ĉefan retablan lokon. La prezo estos ankaÅ­ po 2,50 €.

8.- En duan kategorion ni metos aliajn vizitindajn lokojn en la okazo, se iu volos per propra iniciato viziti iun el ili ; ekzemple, de la tagmanÄ -areo eblas atingi la monaÄ¥ejon Sankta Johano de la ReÄ oj, eĉ de ekstere videblas renesanca fasado. Interne (postpage) estas interesa klostro. Pri apartaj vizitoj elektataj unuope, vi trovos mapdorse indikojn i.a. pri prezo. Ĉefa vizitindaĵo, kiun ni devis rezigni, estas la Katedralo, kie troviÄ as interesa retablo, aparta montro de troornamita baroka stilo, nome “Transparente†, kaj aliaj aferoj. La vizito kostas minimume po 8 eÅ­rojn kaj realiÄ as laÅ­ preciza vizithoraro. La katedrala fasado senpage rigardeblas. Proprainiciate oni povas viziti moskeojn, romiajn ruinojn ktp. Kvankam la urbon ĉirkaÅ­fluas rivero, ne planu sinbanadon, la polueco de la akvo faras Ä in malrekomendinda.

9.- Posttagmeze ni vizitos la areon ĉirkaŭ la Alkazaro, kie okazis batalo dum la enlanda milito, kio povus instigi nin al debateto, se ni trovos taŭgan ombrejon. Tiu parto de la vizito estos pli trankvila, eblos eĉ butikumi.

10.- Pri aĉetado, suveniraj vendejoj svarmas tra la tuta urbo. En ili, plej ofte eblas aĉeti ankaÅ­ malvarmajn trinkaĵojn pli malmultekoste ol ĉe trinkejoj. Restoracioj montras surstrate la Ä eneralan prezon de tagmanÄ menuo, de 8 Ä is 10 aÅ­ 12 eÅ­roj. Oni devas kontroli kion oni ricevas kontraÅ­ tiu prezo, kutime temas pri du pladoj, pano, deserto kaj unu trinkaĵo. Se oni jam pagis por la pano, oni ne devas pagi dufoje. Se oni ne pagis por kafo, kaj poste oni proponas kafon, kroman trinkaĵon ktp, kaj vi mendas, kompreneble estos aparta pago. Ni klarigu tion, ĉar foje oni Å telaltigetas la prezon ĉefe por eksterlandaj turistoj. Tipaj aĉetoj estas dolĉaĵoj kaj glavoj, ambaÅ­ el tradicia industrio, glavoj nun kiel suveniro aÅ­ ornamo, sed, krom pri iliaj prezoj kaj la malkomforto kunporti ilin, aĉetuntoj pensu pri malfacilo en flughaveno. Tipa dolĉaĵo estas “mazapán†, esperante marcipano, tre dolĉa kaj tradicie manÄ ata kristnaske kaj tute ne aÅ­guste. PoÅ tkartoj kostas proksimume po 0,30 €, ne aĉetu la unuajn, kiujn vi vidos. Tre diversas la prezoj.

11.- Muzeo Sankta Kruco estas senpaga, do ĉiu estas libera eniri sole aÅ­ grupe. Tie interesas renesanca fasado kaj desktre kuglospuroj de la batalo por la Alkazaro. Rigardu ĉe fenestro en angulo. En iama klostro videblas restaĵoj el diversaj epokoj ; interesa Å tuparo ; sur la supra etaÄ o, muzeeto pri ceramiko ; kaj en iama preÄ ejo, muzeo kun pentraĵoj de Greko interalie.

12.- El centra placo Zokodovero oni malsupreniras vidante pordegojn, dume kontrolu la horon por ne malfrui ĉe la busatendejo.

13.- El la Sun-pordego oni povas tuj atingi la moskeon “Kristo de Lumo†, iom sube kaj maldekstre estas Å tupareto kaj... jen Ä i.