Madridaj ekskursoj (II)

Sunpordo

En la hispana Puerta del Sol, estas plej centra placo en Madrido kaj anka ? por la tuta Hispanio, ĉar ĉi tie trovi ?as la tiel nomata “Kilometro Nulo†de la radiaj ?oseoj de Hispanio (ekde 1950). Speciale elstaras la horlo ?o de la “Po ?ta Domo†, kiu estis konstruita kaj donacita en la 19-a jarcento de José Rodríguez de Losada, kies sonorilbatoj je la 12-a nokte la 31-an de decembro markas la tradician man ?adon de 12 vinberoj por la granda plimulto de la hispanoj kiel simbolo de bona sorto por la komencanta jaro. Ties sonorilbatoj estis elsendataj televide unuafoje la 31-an de decembro 1962, kaj de tiu jaro ili estas seninterrompe elsendataj de diversaj televidkanaloj de la hispana televido.

La Pordo de la Suno en ?iaj komencoj estis unu el la alirebloj de la palisaro kiu rondiris Madridon en la 15-a jarcento. Tiu ĉi palisaro arigis en sia perimetro la mezepokan suburbon kiu floris ekster la kristana muro de la 12-a jarcento. La nomo de la pordo ?uldi ?as al bildo pri suno kiu ornamis la enirejon. Kvankam de la 12-a al 19-a jarcento la pordo estis grava renkonti ?ejo, ?i ne estis difinita placo kiel la Plaza Mayor, kaj ?i okupis la duonon de la nuna areo.

La “Po ?ta Domo†estis konstruita de la franca arkitekto Jaime Marquet inter 1766 kaj 1768 ; poste ?i estis Ministerio de la Registaro (interna) kaj Äœenerala Ministerio pri Sekureco de la Åœtato dum la regado de la diktatoro Francisco Franco kaj nuntempe ?i estas la sidejo de la Prezidanteco de Madrida Regiono. Tiu ĉi Po ?ta Domo estis la komenco de la posta konstruado de la ĉirka ?o, kio hodia ? estas konata kiel “Puerta del Sol†, kaj de ?ia kreskanta graveco kiel centra loko de Madrido.

Post la konvertado de la Po ?ta Domo en la Ministerio de la Registaro (1847), oni decidis malkonstruigi kelkajn domojn de la loko kaj du mona ?ejojn por sekurigi la konstrua ?on. Kiel rezulto estas la hodia ?a granda placo. Postaj reformoj okazis en 1959 kaj en 1986. Dum tiu lasta oni sena ?tigis grandan parton de la placo. El 2004 al 2009 oni konstruis transportan inter ?an ?ejon por kunigi la fervojan reton kun la subtera reto de la metroo ĉe “Sol†. Ties enirejo, simila al iglo re ?an ?is la aspekton de la Sunpordo.

Nune prezidas la placon statuon de la re ?o Karlo la 3-a, kiu laboris por la urba renovigo de Madrido. Aliaj vidinda ?oj estas statuoj de Mariblanka, kopio de alia malnova kiu ekzistis ĉe fontano, la simbola urso ĉe arbuto, kiu aperas en la madrida blazono kaj surtegmente reklamo de alkohola entrepreno “Tío Pepe†, survivanta al malpermeso pro populareco.

Ekde la 16-a jarcento jam estis grava komercejo. Ĉar centra renkonti ?ejo, tiu loko vidis gravajn eventojn de la hispana historio kiaj akceptado de re ?oj, insurekcioj, ktp. En marto de 1766 tiu placo estis grava loko kie okazis granda parto de la Tumulto de Eskilaĉo. Tiu loko estis kie okazis unua popola ribelo de madridanoj kontra ? la franca armeo la 2-an de majo 1808. Dum la tuta 19a jarcento estis areo de kafejoj kaj trinkejaĉoj kie oni babiladis pri la politikaj eventoj kaj kie kunsidis diversaj grupoj la ? la epokoj, nome de artistoj, verkistoj, de revoluciuloj kiaj liberaloj, respublikanoj, socialistoj ktp.

La 12-an de novembro de 1912, la ĉefministro José Canalejas estis mortpafita ĉe la librovendejo San Martín fare de anarkiisto. Poste estis kie okazis la proklamo de la Dua Hispana Respubliko la 14-an de aprilo, 1931. Dum la Hispana Enlanda Milito la placo suferis oftajn bombardadojn fare de la armeo de Francisco Franco kiu preska ? sie ?is la urbon, tiele la 17-an de novembro granda bombo kreis krateron de 20 m de diametro kaj 15 m de profundo, kio elirigis eĉ la relojn de la metroo al la surfaco. La 31an de decembro oni bombardis dum la celebro de la jarfinaj vinberoj. Post la milito oni konstruis grandajn vendejojn en la areo kaj oni disvastigis la vendadon de loterio kaj ?urnaloj, kio fakte jam estis tradicia. La 13an de septembro de 1974 ETA atencis kontra ? kafejo Rolando de la apuda strato Correo, apuda siavice al la prizono, kie kutime ĉeestis policanoj : tiu bombo okazigis 12 mortintojn kaj pli ol 70 vunditojn.

La 21-an de majo 2011 en la tuta Hispanio post kelkaj tagoj de manifestacioj de junuloj kontra ? la malperfekta politika sistemo, miloj de manifestaciantoj defiis malpermeson manifestacii la tagon anta ?an al lokaj kaj regionaj balotadoj. Tio okazis ĉefe en tiu centra madrida placo Puerta del Sol (kies nomo denove fami ?as tra la tuta mondo), sed anka ? en centoj de hispanaj urboj kaj eĉ ambasadejoj.

Callao kaj Gran Vía

Callao [kajAo], nomita tiele la ? loko kaj polemika batalo en Peruo en majo 1866, estas placeto en la mezo de la Gran Vía (granda vojo), ĉefa strato madrida de vendejoj, kafejoj kaj kinteatroj. Äœi estis konstruita el la 1910-aj jaroj al 1940-aj jaroj. Estas kelkaj altaj konstrua ?oj kiuj iam estis konsiderataj nubskrapuloj, kiuj perdis hegemonion pro la apuda konstrua ?o Telefónica. Sur unu el tiuj konstrua ?oj estas reklamo de Schweppes, kiu survivis al malpermeso, i ?is tipa kaj aperis en multaj filmoj, ekzemple “La demonitago†(El día de la bestia).

Gran Vía estas grava strato madrida. Äœi komenci ?as en la strato Alkalao kaj fini ?as en la Placo Hispanio. Äœi estas grava mejlo ?tono de la urbo ekde la komerca, turisma kaj libertempa vidpunktoj. En tiu lasta aspekto ?i famas pro siaj kinejoj, kvankam dum la lastaj jaroj kelkaj el ili fermi ?is kaj aliaj sukcese konverti ?is al muzika teatro, pro kio la sekcio inter la Placo Kajao kaj la Placo Hispanio estas konata kiel “la madrida Broadway†. La sekcio inter la Red de San Luis kaj la Placo Kajao gastigas multnombrajn butikojn de internaciaj mod-ĉenoj. Granda Vojo estas sendube unu el la lokoj plej vizitataj de turistoj pro la diverseco : vendejoj, hoteloj, librovendejoj, restoracioj, trinkejoj, placoj kaj el ?i alireblas al aliaj gravaj stratoj de la madrida urbocentro.

La konstruado estis planita dum la tuta dua duono de la 19a jarcento kaj la konstruado mem komencis nur en 1910, solene ina ?gurita de la re ?o Alfonso la 13a. Por ?i oni malkonstruis lernejon, palacojn, pre ?ejojn ktp. La konstrua ?o Telefónica estis konstruita el 1926 al 1929, kaj estis unu el la unuaj nubskrapuloj en E ?ropo (unua en Hispanio), krom la plej alta de Madrido ekde tiam ?is 1953, kiam la konstrua ?o España de la fratoj Otamendi, je 500 m, en la Placo Hispanio, prenis la rangon. Äœi estis pli alta ol la permesita tiama alto pro teknikaj necesoj de la enhavo. Dum la Hispana Enlanda Milito ?i estis bombardita ekde monteto Garabitas, ĉar temis pri strategia loko, sed bomboj frapis ĉefe la plej altajn eta ?ojn (8a supren), kiuj estis abandonitaj, dum la telefoncentro plufunkciis dum la tuta milito ĉefe por eksterlandaj ?urnalistoj. Diversaj eroj de la strato ricevis diversajn nomojn la ? la historio.

Nun estas 41 hoteloj, 15 bankoj, 4 kinejoj (el iamaj 12), 3 teatroj kaj 2 muzeoj. Ĝi aperis en multaj filmoj kaj eĉ oni komponis zarzuelon pri la skandalo pro ties konstruprojekto.

Placo Hispanio

Äœi estas granda placo en la urbocentro, en kies centro trovi ?as fontano dediĉita al verkisto Miguel de Cervantes. En la placo kaj ĉirka ?e trovi ?as du simbolaj konstrua ?oj de la urbo : nome Turo Madrido (1957) kaj la Konstrua ?o Hispanio, krom la Domo Gallardo kiel ekzemplo de la madrida modernismo kaj la sidejo de la Konsilantaro pri Kulturo. La Turo Madrido altas 142 m kaj estas unu el plej altaj konstrua ?oj de la urbo, videbla ekde granda parto de Madrido. Äœi estis dum kelkaj jaroj la plej alta konstrua ?o el betono en la mondo. La konstrua ?o Hispanio estas 117 m alta kaj aktuale ripari ?as, sed ?is 2006 gastigis hotelon, luksajn lo ?ejojn, oficejojn kaj vendejojn. El tiu ĉi placo eliras la tre trairataj stratoj Gran Vía, Princesa kaj Cuesta de San Vicente. Äœi trovi ?as anka ? apud la strato Bailén, kio proksimigas ?in al la Madrida Re ?a Palaco. Tre proksime de ?i trovi ?as anka ? la Templo de Debod.

Äœuste en la placocentro trovi ?as la Monumento al Miguel de Cervantes kun la statuoj de Don Ki ?oto kaj Sanĉo Panza, baseno kaj ?ardenoj. La kreado de tiu monumento estis realigata oma ?e al la tria jarcento post la plublikigo de la dua parto de Don Ki ?oto, en 1915, kaj la forpaso de ?ia verkinto (1547-1616), en 1916. La a ?toro de tiu projekto estis arkitekto kaj skulptisto Rafel Martínez Zapatero, kiu kalkulis je kunlaboro de Pedro Muguruza Otaño. La aldonita skulpta ?oj estis verkoj de Lorenzo Coullaut Valera. La monumento estis finita kiam estis aldonitaj la skulpta ?oj pri Dulcinea kaj Aldonza Lorenzo, aliaj figuroj de la fama romano. Alude al la universaleco de tiu pinta verko de la hispana literaturo el ĉiuj epokoj, la monumento ekrigardas la kvin kontinentojn, ĉiuj el ili legantaj la verkon de Cervantes. Super la fontanoj, estas reprezentita la Hispana Literaturo, epoke vestita kaj tenante libron en la dekstra mano. La plej ofta ornama arbo tie estas olivarbo, oma ?e al pejza ?o de La Manĉo kiu inspiris al Cervantes verki sian majstran verkon.

Templo de Debod

Temas pri templo el la Antikva Egiptio kiu nuntempe staras okcidente de la Placo Hispanio, ĉe la Promenejo Pintor Rosales (Okcidenta Parko), sur alta ?o kie trovi ?is la Kazerno La Montaña (kie okazis sanga epizodo de la enlanda hispana milito). Je ?ia transloki ?o al Hispanio, ?i estis aran ?ita la ? la sama orienti ?o en ?ia origina loko, nome de oriento al okcidento. La Templo estis donaco de Egiptio al Hispanio en 1968, kiel danko pro la hispana helpo, post la internacia alvoko fare de Unesko por la savado de la temploj de Nubio, ĉefe tiu de Abu Simbel, en dan ?ero je malapero pro la konstruado de la akvorezervujo de Asuano. Egiptio donacis kvar el la savitaj temploj al diversaj landoj kiuj kunlaboris : nome Dendur al Usono, Elesija al Italio, Taffa al Nederlando kaj Debod al Hispanio. La templo havas ĉirka ? 2200 jarojn.

Sur tiu loko staris kazerno La Montaña (montokazerno), konstruita en la 19a jarcento, sur la loko kie okazis la mortpafado de “patriotoj†de la insurekcio kontra ?franca de 2a de majo de 1808. La 19a de julio 1936 rifu ?i ?is en la kazerno puĉaj militistoj kaj falangistoj. La respublika apogantoj (kaj militistoj kaj milicanoj) sie ?is, venkis kaj mortigis dume el 500 al 900 puĉistojn.

Senato

Äœi estas malalta ĉambro de la Hispana Parlamento, kiu teorie utilas kiel regiona kribrilo de la parlamentaj decidoj kaj praktike utilas por nenio, ĉar la kongreso finfine decidas ĉion. Dum la Dua Hispana Respubliko la Senato estis nuligita. Post la Hispana Transiro al Demokratio, la re ?o rajtis libere kaj persone elekti senatanojn. Nun oni multe kritikas tiujn kostegajn kaj neutilajn institucion. Lastatempe okazis polemiko, kiam oni elspezis 450.000 e ?rojn por nova retejo kaj la saman tagon de la ina ?guro estis piratigita per dira ?oj kiaj “Aquí no trabaja ni Dios†(ĉi tie laboras neniu, nek Dio mem), “esta mierda cuesta 437.000 euros†(tiu feka ?o kostas 437.000 e ?rojn), ktp. Poste informadikisto montris saman produkton per libera programaro kun kosto nula, kaj poste oni montris koruptajn rilatojn inter senata funkciulo kaj la entrepreno kiu ricevis la mendon de la retejo.

Re ?a Palaco

La Madrida Re ?a Palaco, anka ? nomata “Orienta Palaco†, estas la oficiala rezidejo de la hispanaj re ?oj. Äœia konstruado komenci ?is en 1738 fare ĉefe de italaj arkitektoj kiaj Francesco Sabatini. Äœi estas konsiderata kiel la plej granda re ?a palaco en Okcidenta E ?ropo rilate al ties etendo, kun 135.000 m² kaj pli ol 3.418 ĉambroj. Äœi gastas gravan art-historian hereda ?on de muzikaj instrumentoj, pentra ?oj, skulpta ?oj kaj tapisoj. Äœi estis la lo ?ejo de la re ?oj de Hispanio ?is la jaro 1931. En la konstrua ?o ankora ? estas celebrataj akceptofestoj, oficialaj eventoj kaj grandaj ?tataj ceremonioj. Tamen, la vera rezidejo de la re ?a familio estas la eksterurba Palaco de la Zarzuelo, kie la nuna gemonarkoj eklo ?is post ilia geedzi ?o en 1962, malakceptante la lo ?adon en la urbocentra palaco fare de la re ?o Johano Karlo la 1-a. La lasta monarko kiu lo ?is en la palaco je sinsekvaj jaroj estis Alfonso la 13-a, kvankam anka ? lo ?is tie Manuel Azaña, prezidento de la Dua Hispana Respubliko, kiu estis la lasta ?tatestro kiu rezidis en la palaco. Dum tiu periodo estis konata kiel “Nacia Palaco†. Ankora ? hodia ? ekzistas salono, apud la re ?a kapelo, kiu estas konata kiel “la oficejo de Azaña†.

La palaco estas ĉirka ?ita de ?ardenoj kaj placoj. En la Placo Orienta estas statuoj de hispanaj re ?oj ; la statuo de Filipo la 4-a estas konsiderata unu el unuaj rajdostatuoj starantaj sur malanta ?aj ĉevalpiedoj. Tiu placo estis ekkonstruita post detruo fare de la napoleona re ?o Jozefo la 1-a de ?istiamaj domaroj. La placo estis simbole ege uzata dum la frankismo por manifestacioj de apogo al la diktatoro, ĉefe kiam venis problemoj por la re ?imo, la subtenantoj de la diktatoro uzis la ?tatajn rimedojn por venigi amasojn da manifestaciantoj. Franko diskursis el balkono.

Viadukto

Estas populara historia memmortigejo. La nuna viadukto estis konstruita en 1978, nome la tria de tiuj konstruitaj en tiu loko ; iam oni konstruis unu en la 1930-aj jaroj por anstat ?i alian el fero de 1874. La celo de la viadukto de Segovio estas la plilongigo de la strato Bailén, en ties supra parto, por eviti la malnivelon de la Strato Segovio, kiu estas perpendikulara malsupre.

Plaza de la Villa

En ?i eblas kontempli tri epokojn kaj domojn de iamaj famaj verkistoj. Äœi trovi ?as en la historia urbocentro, apud la strato Mayor. En ?i havas komencon tri etaj stratoj, kiuj korespondis al la antikva mezepoka dizajno de la urbo. En ?ia ĉirka ?o trovi ?as la fasadoj de tri konstrua ?oj arthistorie altvaloraj, konstruitaj en sinsekvaj jarcentoj. La plej antikva estas la Domo kaj Turo de la familio Lujanes (15-a jarcento), konstruita la ? gotik-mude ?ara stilo, kiu staras en la orienta flanko de la placo. La ? antikveco ?i estas sekvata de la Domo Cisneros (16-a jarcento), platereska palaco kiu fermas la sudan parton de la placo, kaj la Domo de la Vila ?o (17-a jarcento), barokstila, unu el la sidejoj de la Madrida Urbodomo, situanta en la okcidenta parto de la placo.

Plaza Mayor

Äœi estis ĉefa bazaro de la vila ?o. En la komenco oni konstruis domon kun portikaro, kun la celo reguligi la komercon de la placo. Post la translo ?i ?o de la nobelaro kaj gere ?oj el Toledo al Madrido en 1561, la re ?o Filipo la 2-a remodeligis la placon per la detruado de la malnovaj domaroj kaj kreado de la nuna placo. La unua konstruita domo estis la “Casa de la Panadería†(la ?vorte Domo de la Panejo). Dum la postaj jaroj la laboro da ?ris ?is la fino en 1619. La Placo Mayor suferis plurajn incendiojn la ? la paso de la tempo, la unua okazis en 1631, la dua en 1670 kaj la lasta el la incendioj, kiu brulis kvaronon de la placo, okazis en 1790, kaj Francesco Sabatini okupi ?is pri la fajrestingado. En 1848, estis starigita la surĉevala statuo de Filipo la 3-a en la placocentro.

Äœi estas rektangula, 129 m longa por 94 m lar ?a, tute fermita de lo ?ejoj trieta ?aj, kun totale 237 balkonoj al la placo. Disponas de na ? alirpordoj, el kiuj la plej konata estas “Arco de Cuchilleros†[kuĉijEros] (arko de tranĉilistoj), en la sudokcidento de la placo, tiel nomita ĉar iam la tranĉilistoj liveris tranĉilojn al la buĉistoj kiuj profesiis ene de la placo. En la areo estas tipa zono por trinkejoj kaj restoracioj. Dimanĉe okazas ene de la placo merkato pri diversa kolektado ĉefe de po ?tmarkoj kaj moneroj. Kristnaske estas alitipa merkato por tiamaj produktoj ekde 1860. Maje kaj foje okazas koncertoj kaj aliaj festivaloj. Iame ?i estis scenejo de ta ?rludado, a ?todafeoj (kun diversaj e ?afodoj anta ? diversaj domoj depende de la puntipoj), aliaj ekzekutoj, ktp.

Tirso de Molina

Estis mona ?o de la 17a jarcento fama pro siaj teatra ?oj. Ties teatra skolo uzis hispanecajn temojn « ?‰u historiajn ĉu religiajn ĉu amajn », aktivegajn rakonterojn per liberega trouzo de strofo-, tempo- kaj loko ?an ?oj. Tiu teatrotipo estis vere popola kaj pro tio anka ? la teatra ?oj de Tirso de Molina estis konataj kaj ?atataj de la tiama publiko. Liaj teatra ?oj elstaras pro kelkaj ecoj, ekzemple la intereso kiun ricevas la inaj roloj kaj la aktivaj ludoj kiujn tiuj devas rolludi ekzemple per ka ?oj a ? ĉefe per alivesti sin en viron, kion multaj aliaj a ?toroj faris tiam « Lope de Vega en almena ? cento da teatra ?oj », sed kio ?okis tiujn kontra ?ulojn kiuj vidis tion nedece fare de mona ?o. El burlador de Sevilla y convidado de piedra (La sevila tromploganto kaj ?tona invitito) dumlonge atribuita al li estas konsiderata kiel ?ermo de la mito de Don Juan. Alia amuza verko estas Don Gil de las calzas verdes (Don ?il, la verdakulotulo, kie aperas ina rolulino tre moderna.

Akso Castellana-Recoletos-Prado kaj Cibeles

Placo Cibelo estas konektejo inter la trafika akso nordo-sudo formita de avenuoj Castellana-Recoletos-Prado kun la eniro el oriento tra la Pordego Alkalao al Sunpordo kaj Gran Vía okcidenten. La tri avenuoj enhavas gravajn instancojn, kiaj Novaj Ministerioj, stadiono de Real Madrid kaj financejoj AZCA kaj Kvar Turoj en Castellana, ?is Placo Kolumbo sude, kie ekas Recoletos ĉe Nacia Biblioteko kaj Arkeologia Muzeo al Cibelo, kie ekas Promenejo Prado kie estas Muzeo Thyssen, Muzeo Prado kaj Botanika Äœardeno. La akso estas ofte scenejo por manifestacioj.

La fontano temas pri la diino Cibelo, reprezento de la grundo, la terkultivado, fruktodoneco, sur ĉaro tirata de leonoj. La nuna placo en la komenco nomi ?is Placo Madrido kaj en la jaro 1900 nomi ?is Placo Castelar. Nuntempe ?i estas ĉirka ?ata de grandaj konstrua ?oj : Palaco Buenavista (Äœenerala Kazerno de la Armeo), Palaco Linares (Domo de Ameriko), Palaco de Komunika ?oj (anta ?e la sidejo de la Po ?to kaj nune la Madrida Urbodomo) kaj Banko de Hispanio. Dum la Hispana Enlanda Milito la fontano estis protektita per sablosakoj. Estas interesaj fotoj de tiu epoko. Aktuale tiu punkto estas kunvenejo kiam la ĉefa futbalteamo de Madrido nome Real Madrid venkas en speciala konkurado. Tio okazigis ofte publikajn tumultojn kaj foje eĉ detruetojn de la skulpta ?o.

Alkalaa Pordego

Äœi estis konstruigita de la re ?o Karlo la 3-a, verko de la arkitekto Francesco Sabatini. La Pordego trovi ?as sur la “Plaza de la Independencia†, en la vojkruci ?o de la stratoj Alcalá kun aliaj, kaj ĉe la Pordo de Hispanoj, ĉefa enirejo de la ?ardenoj Retiro. Same kiel la strato, la pordo ricevas sian nomon pro tio ke ?i trovi ?as sur la vojo kiu kondukis al la urbo Alcalá de Henares. Anta ?e ekzistis alia Pordego Alkalaa, konstruita el brikoj iom pli okcidente konstruita en 1599 pro la alveno de Margareto de A ?strio, edzino de la re ?o Filipo la 3-a, al la urbo. Tiu pordo, kiu funkciis kiel enirejo al la urbo la ? la re ?a vojo de Aragono kaj Katalunio, estis unu el la kvin ĉefaj pordoj kiujn havis la iama urba murego, kune kun la pordoj de Toledo, Segovio, Bilbao kaj Atoĉo. La pordegon plie popularigis ne nur en Madrido sed en la tuta Hispanio samnoma duopa kanto de la famaj kantistoj hispanaj Ana Belén kaj Víctor Manuel en la 1980-aj jaroj.

Retiro

Plej antikvaj mencioj pri la parko devenas el epoko de Katolikaj Gere ?oj, fondintoj de la Mona ?ejo de la Hieronimanoj, ĉe kiu estis re ?aj lokoj konataj kiel “el Cuarto†nome la ĉambro a ? kvarono. Dum la regado de Filipo la 2-a (16a jc) oni konkretigis la uzadon de tiu zono kiel retiri ?ejo a ? por religia aparti ?o, de tie la nomo Retiro. En epoko de Filipo la 4-a (17a jc) oni decidis, ke la iama cuarto i ?u Palaco por festoj, teatraj ludoj, ta ?rludado, ktp. Venontaj monarkoj ?an ?is la palacon el kiu konservi ?as nur la nomata Casón del Buen Retiro (Bonretira Domego), nune apartenanta al la Muzeo Prado, kiu tiam estis dancejo. Kiam Alkazaro bruli ?is, Filipo la 5a fiksis en tiu palaco la oficialan sidejon de la Kortego ?is konstruo de la Re ?a Palaco. Karlo la 3a fermigis la spacon per kradoj kaj permesis al madridanoj aliron al la parko. Dum la napoleona invado ekde 1808, la tuta loko estis uzita de la francaj trupoj kaj ?i suferis detruojn.

La centro de la nuna parko estas monumento al Alfonso la 12-a, kie iam estis boatejo de epoko de Filipo la 4-a. Äœi estis konstruigita de la re ?ino vidvino kaj la filo, venonta re ?o Alfonso a 13-a. Estas granda kolonaro ĉirka ? la statuo de la rajdanta monarko. Estas anka ? alegorioj al patrio, libereco, paco, armeoj ktp. Estis provizoraj konstruoj ĉefe por distraj celoj, kiaj la Casa de Vacas (Bovinejo), konstruita en 1874 kiel bovinejo kaj laktovendejo por preterpasantoj. Incendio detruis la konstruon, kiu, rekonstruita, utilas aktuale kiel ekspoziciejo. Estas kulturejoj anka ? Palaco Velazkez kaj Vitra Palaco de fino de la 19a jc., plej bonaj montroj de fera arkitekturo. La Vitra Palaco estis pensita por ekspozicio pri Filipinoj, tiam hispana kolonio, kiel varma loko por la tiea fa ?no, tute konstruita preska ? nur el fero kaj vitro. Inter ĉefaj tre artaj fontanoj elstaras la ?ajne unika monumento dediĉita al diablo en la tuta mondo, nome la Falinta An ?elo. Anka ? estas populara la fontano de la emidoj, konstruita por memorigi la naskon de Isabel la 2-a, plenplena je simboloj kiel deziroj al la futura re ?ino.

Atoĉa

Estas populara nomo por placo oficiale nomita de Imperiestro Karlo la 5-a, inter Promenejo Prado, deklivo Claudio Moyano, kun popularaj surstrataj vendejoj de uzitaj libroj, kaj trajnstacio Atoĉa kiu ĉefe utilas por fervojoj suden de Hispanio. Ĉe la placo estas anka ? la Muzeo Re ?ino Sofía kaj la Ministerio de Agrikulturo. En 1968 oni konstruis komplikan sistemon de altaj vojoj, nome populare Skalekstrik. Tuj oni konstatis, ke ?i ne helpis la trafikon krom malbeligi la areon. Do, en 1985 oni ekis malkonstruon kaj rekonstruon kiu finis en 1992.

La Muzeo Re ?ino Sofía temas pri moderna arto kaj enhavas ekzemple kolektojn de Dalí, Picasso kaj Miró. La konstrua ?o estis iam hospitalo.

La 11a de marto 2004 okazis atencoj fare de islamistoj en trajnoj kiuj venis el la areo de Alkalao al Madrido. Morti ?is preska ? 200 homoj kaj vundi ?is preska ? 2000. Tio havis rezultojn sur la enlanda politiko. Nun estas monumento al la mortintoj ĉe la stacidomo.

Promenejo Prado

Estas unu el plej antikvaj de la urbo. Estas akso de la muzea triangulo, nome Thyssen, Prado kaj Re ?ino Sofía jam pli sude. La nomo Prado (herbejo) rilatas al ?ardenoj kaj sendomaj areoj ĉirka ? mona ?ejo de Hieronimanoj. Estas tie anka ? la Botanika Äœardeno.

Muzeo Prado

Äœi entenas kelkajn el la plej belaj kolektoj de e ?ropaj pentra ?oj, dati ?antaj ekde la 14-a jc., ?is la komenco de la 19-a jarcento. Äœi estas unu el plej gravaj kaj certe la 11a plej vizitata en la mondo en 2010. La plej famaj kaj multnombraj verkoj estas tiuj de Diego Velázquez (48), Francisco de Goya (152) kaj Hieronymus Bosch (almena ? 6). Sed trovi ?as anka ? pentra ?oj fare de El Greco (36), Petro Pa ?lo Rubens, Rafaelo, Tiziano (40), Bartolomé Esteban Murillo, Sandro Botticelli, Karava ?o, Alberto Durero, Rembrandt kaj Paolo Veronese. Oni montras ĉirka ? 1,150 verkojn el totalo de pli ol 8,600 : la resto atendas en subteraj keloj pro spacomanko. La kerno devenas el re ?aj kolektoj, pro kio temas pri kolekto limigita al ties rilatoj kaj emoj. Mankas la enciklopedia tendenco de la Luvro, Hermita ?o a ? Nacia Galerio de Londono. El skoloj elstaras la hispana, flandra kaj itala (ĉefe venecia) kaj poste iome la franca kaj malpli la germana, nederlanda kaj brita (portretoj). Krom pentra ?oj estas anka ? skulpta ?oj kaj ornamaj arta ?oj.

Placo Neptuno

Oficiale nomita Placo Cánovas del Castillo. Tie estas hoteloj kaj la Muzeo Thyssen-Bornemisza. Ĉefa enhavo estas la fontano Neptuno, tria simbola monumento, konstruigita de la urbaniza plano de la re ?o Karlo la 3-a, kun Pordego Alkalao kaj fontano Cibelo. Simbolo rilatas al maro, ĉar tiama Hispanio ankora ? dependis de la kolonioj, kun kiuj rilatis danke al mararmeo, kiun la burbona re ?o planis reformi.

Äœi estas simbola renkonti ?ejo por la triumfoj de la rivala teamo de Real Madrido nome Atletiko Madrido. Lastatempe la polico ne permesas manifestaciojn anta ? la kongresejo (parlamento) kaj plej proksime estas tie.

Deputitejo

Temas pri novklasikisma konstrua ?o de la 19a jarcento. Tiam estis mona ?ejo kaj fakte unuaj kunsidoj de 1834 okazis en ties pre ?ejo. La konstruo de la nova parlamentejo ekis en 1843 kaj ina ?guro okazis en 1850. Poste venis reformoj kaj ampleksigoj. La fasado montras portikon kun 6 grandajn kolonojn de korintia ordo, kiuj eltenas triangulan frontonon. Tiu granda pordego rezervi ?as por solenaj eventoj, dum ĉiutage oni uzas flankan enirejon. Flanke de la kolonaro de ?oras skulpta ?oj de du bronzaj leonoj ; iam estis aliaj el malpli bona kvalito, kiuj estis anstata ?itaj de tiuj konstruitaj el bronzo fandita el kanonoj kaptitaj al la ma ?roj en Maroko, 1860. La leonoj reprezentas klasikajn geheroojn, dum la popolo nomigas ilin foje Daoíz kaj Velarde pro du kapitanoj, martiroj de la insurekcio kontra ? la francoj en 1808. En 2012 ekestis polemiko pri la kojonoj de la leonoj.

Placo Antón Martín

Tiu placo kunigas la vojojn de la strato Atoĉa kie ?i estas en la supra alto super la placo Atoĉa kun la strato Santa Isabel kaj aliaj kiaj strato León. Äœi nomi ?as tiele la ? religiulo de la 16a jarcento, kiu fondis hospitalon ĉe tiu placo. Åœajne la 23an de marto de 1766 sur tiu placo ekis la Tumulto de Eskilaĉo kontra ? reformema ministro de Karlo la 3-a, nome markizo de Eskilaĉo ; tie ĉar oftis ĉaristoj tie.

Tie staras la monumento al la advokatoj mortigitaj en Atoĉa en 1977, kvin totale. La okazinta ?o konsistis je tio, ke grupo de ekstremdekstruloj eniris en oficejo de advokatoj pri laborjuro apartenanta al Komunista Partio (PCE), ankora ? nele ?a en la lando (a ? al ties sindikato), situa ĉe la numero 55a de la strato Atoĉa, kaj pafis kontra ? tiuj kiuj ĉeestas, tiele murdante 5 personojn kaj vundante 4 aliajn. La pafintoj ne fu ?is el Madrido ĉar opiniis, ke ili estas protektitaj de la mafio de la ?istiama Sindikato de Transporto de la Frankismaj Vertikalaj Sindikatoj, kiu ?us estis suferinta strikon organizitan de tiu sindikato al kiu apartenis la atencitoj. La enterigo de la murditaj advokatoj estis unu el la plej amasaj manifestacioj de la komenco de la demokratio en Hispanio kaj utilis kaj por unuigi la disajn fortojn demokratiajn kaj por plifortigi la komunisman tendencon kiu (spite kontra ?le ?o) aperis libere en tiu evento.