Victor PORI : Kiuj estas la veraj "novkuloj" ?

Kiuj ka ?i ?as malanta ? la barbara neologismo Novkuloj ? Tiuj neocons (anglalingve) estis dekomence usonaj ĉefroluloj, ?tatestroj kaj universitatuloj [1]. Ili elstari ?is reage al la kreskanta multkulturismo de sia socio, anka ? al iu el ties tendencoj izolema, insulanisma, kaj anka ? al la kontra ?-kulturo kaj pacismo de la "beat-generacio" de la 1960aj jaroj.

La novkuloj estas novjakobenoj. Ĉe ili la jakobenismo klasika, centraliza, de nacia fari ?is tutmonda, imperiisma. Äœi montri ?as en tio, ke tiuj potencavidoj sin metas centre de la mondo, kiun ili celas superregi per armiloj trudante ĉie ajn sian modelon de liberala demokratio – ?ajnige ideala. Ilia entrepreno povas esti plenumita per ĉiaj strategioj de la povo, ĉu "milda" (soft), ĉu "inteligenta" (smart, nome la spionado), a ? "dura" (hard). Ilia politiko al la malriĉaj landoj, oficiale estas tiu de la la ?dire nacia a ? ?tata konstruado. Envere, tiu novlanga termino ka ?as ilian realan celon, nome la konkretan ?tatan mal-konstruadon, detruadon (vd. "Åœtatkonstruado" [state building], la verkon de Fukuyama, anka ? la teoriojn pri la nation building). Endas scii, ke la unuaj novkuloj de Usono estis paradokse eks-maldekstruloj, ĉefe eks-trockiistoj. Tio ne estas ege miriga ĉar la jakobenismo, kiu datumas de la franca revolucio, ja estas origine maldekstra kaj revolucia. Post 1793 reuzis tiun ĉi jakobenan praktikon, pelmele, unue la bonapartistoj ekde Napoleono, poste la bur ?aj respublikanoj, social-demokratoj kaj aliaj marksist-leninistoj… pli malpli dolĉe kompreneble.

Ni iomete trarigardu tiun grandan historion, kiu foje ?atas rekomenci… "kiel farso" asertas Marx. Tiel la romia imperiestro Neron, tiu frenezulo kiu lirike ludis liron dum Romo brulis, aspektas iu farsa rekomenco de la granda Julio Caesar, fondinto de Romio. Novan saman reekon oni pli fre ?e povis vidi inter, unuflanke la duopo Robespierre-Napoléon (jakobena paro fari ?inta imperiista), aliflanke la sinsekva kvaropo Reagan-Bush la 1a-Clinton-Bush la 2a. Por simpligi oni diru, ke inter Caesar kaj Neron ekzistas la sama simbola distanco kiel inter Napoléon Bonaparte (nov-Caesar) kaj Bush la 2a (nov-Neron). Problemego venas, kiam la tiel nomata “farso†fari ?as pli kaj pli sangabunda, kiam la nerona incendio disvasti ?as tra la tuta mondo.

De Reagan, kiu en 1983 lanĉis la “Stelmiliton†(star war), finance elĉerpigante Sovetunion, al Sarkozy, kiu en 2011 ruinigis Libion – ?istiam la plej disvolvi ?intan landon de Afriko la ? UN – tiel ebligante la disvolvi ?on de la islamismo en la tuta Sahara Afriko, pasante tra Bush la 1a, kiu ekigis la transformon de la malvarma milito en varman pacon, la novkuloj ?etis la tutan mondon en sangon kaj fajron… Samtempe la teknologia stelmilito fari ?is triviala ?telmilito…

La novkuloj estas ja malbone nomataj. Envere ili estas male teruraj bur ?aj revoluciuloj, samkiel la originaj jakobenoj. Markso tute pravis tiuteme. Ni a ?skultu lian Paroladon pri liberkomerco de 1848 :

“(…) Niatempe, la protekta sistemo estas konservativa, dum la liberkomerca sistemo estas detrua. Äœi dissolvas la malnovajn naciecojn kaj pu ?as ?isekstreme la antagonismon inter bur ?aro kaj proletaro."
Arigantaj la avangardon de la bur ?aro, la novjakobenaj novkuloj estas la plej dan ?eraj inter ĉiuj revoluciuloj de la historio. Per sia konstanta revolucio – kiu finfini ?as per ?tataj malforti ?oj, eĉ ?tataj detruadoj – ili paradokse sukcesas, kion ĉiuj grandaj revoluciuloj revis de Proudhon ?is Lenin pasante tra Marks. Kompare kun ili, la bol ?evistoj aspektas afablaj knaboj. Kiam, post ?ia disfalo, Sovetunio liveris siajn riĉa ?ojn al la tiel nomataj "novrusoj" (enreale nur manpleneto da tiuj rabobestoj fami ?is kiel oligarkuloj), tiuj Rusaj nov-liberaluloj (plejparte "malnov-aparaĉikuloj"), anka ? sin nomis "bol ?evistoj de la merkato". La originaj bol ?evistoj havis tamen idealon tute alian.

Resume la novkuloj tute ne estas "konservativuloj"… nek "novaj", nek "malnovaj". Kreinta dekomence kritikcele far la socialisto Michael Harrington, la vorto "nov-konservativulo" estis ruze reuzita de la fama antikomunisto Irving Kristol, la unua novkulo estiel konata en la historio. Tiu lasta estas la iniciatoro de tiu tuta generacio de makiavelaj politikistoj, kiun oni nun konas per la termino neocons. Sed tiu termino estas entute antinomia, tial ke tiuj la ?dire "konservativuloj" ne ĉesis ruinigi la mondon, unue per ilia novliberalismo, poste, ekde la jaro 1991, ankora ? pli rekte per la ?tata terorismo (kun la unua milito de Irako la precizan jaron, kiam Sovetunio disfalis). Dum sia blinda anta ?enfu ?o, tiuj nov-jakobenaj senresponsuloj eĉ ne vidas, ke ili segas la branĉon sur kiu ili sidas. Ja nov-Nerono ?ojanta pri la incendio aspektas Bush la 2an, kun tiu diferenco, ke estigita de liaj proksimuloj, la incendio fari ?is tutmonda. La novkuloj alivorte, estas kvaza ? nova specio de mudintoj, samtempe produkto de iu revolucio, la moderna, kaj dan ?eraj revoluciuloj per si mem. Kaj nun, la nov-Napoleono Obama estas trudita ekigi sian rusan retiri ?on komence de Sud-E ?razio. Ni ja esperu, ke la retiri ?o, ne estos tro tra ?mata.

Kompare kun ili, ne tiel estas teruraj, kvankam ja pli multnombraj, la veraj nov-konservativuloj. Tiuj ĉi abundas en niaj vicoj mem, ili ku ?as ĉie ajn en niaj rondoj, eĉ inter niaj amikoj, sine de niaj grupoj teorie "progresemaj", eĉ inter niaj samfamilianoj.

Kie ili precize ka ?i ?as ? Ja ĉie ajn. Estas nov-konservativulo via plej ?atata kuracisto ekzemple, tiu bona social-demokrato kaj fervora idealisto, kiu tamen ruze servutigas vin, kiel drog ?akristo farus, per medikamentoj ne necesaj ofte kun via pasiva kunkulpo. Ja la homo (moderna) estas "fripono al la homo" (Mandeville)… Multaj amikoj miaj jam abomenas la vorton "progreso" kaj ties deriva ?ojn, dum ili partoprenas en la progresema socia movado. Tion mi povis sperti en la 1990aj jaroj, en rondeto de maldekstruloj, kiam okazis inter ni tiuteme lacigaj intelektaj debatoj. Ja tiuj ĉi anka ? estas nov-konservativuloj. Cetere, tiu ilia sinteno estas senpene komprenebla. Tiu ĉiaspeca progreso – teknika, scienca, demografia – tiel fre ?date impetis, ke ?i fari ?is ege malkvietiga por la tuta homaro. Problemeto estas, ke oni ne kapablas haltigi la historian progreson.

Do, samkiel la eksterteraj "Invadantoj" de la fama usona TV-serio, la nov-konservativuloj estas inter ni (sed ni ne troigu ilian dan ?eron, tamen). Ili agadas ĉie ajn en nia socio. Mi povus doni al vi ekzemplojn senfine. Jen nur du aferoj, koncerne pli precize nian karan Esperantion. El tiuj du ekzemploj la dua rilatas al sperto de amikino mia, ĉi-unua estas persona.

1) Fine de la 1990aj jaroj mi jam estis maljuni ?anta homo, reciproke tute novbakita esperantisto. Kiel multaj novaj konvertitoj mi ege entuziasmi ?is, tiagrade ke dum mia komenca duajara kurso, mi jam faris sukcesajn prelegojn ie tie. Iun el tiuj ĉi mi bone memoras. Fine de mia parolado virino ekalparolis min. Åœi tutbone komprenis la intereson de Esperanto, eĉ ties revolucian rolon, sed la ?te asertis, ke ?i neniam sekvos kursojn, tial ke ?i instruas la anglan kaj "ne volas perdi sian lukron". Fakte, ?i nepre rifuzis ĉian evoluon, revolucian, reformisman eĉ pacan.

2) La problemo venas, kiam tia konduto montri ?as en la esperantistaj vicoj mem. Jen nia dua ekzemplo. Mi havas bonan amikinon, kiu estas fervora esperantisto kaj vigle aktivas en sia regiono. Åœi kuntenas la sanktan fajron, se tiel diri. Anka ? ?ia edzo sufiĉe bone mastrumas nian lingvon. Kun li, ?i tamen devis havi kelkfoje drastajn malkonsentojn, post kiam ?i vidis sian karulon klaĉi pri Esperanto ĉirka ? ilia "socia medieto". Iun fojon ekzemple, dum samtempe ?i klopodadas doni pri la movado dinamikan aspekton, la edzo moke elvokis la maljunan a ?on de la esperantistoj – kio eĉ ne veras. La karulo kvaza ? sabotis ?ian agadon, plenumante iamaniere kontra ?-propagandon. Åœi poste konfidis al mi, ke ?ia edzo estas ia "mal-esperantisto", "negativa bildo de la Deklaracio pri esperantismo" (1905). Jen bonega ekzemplo de nov-konservativulo esperantlingva. Esperantlingvano ja ne nepre estas logika esperantisto. Dio, ci proktetu min kontra ? miaj amikoj, pri la malamikoj mi elturni ?os !

Oni zorge distingu sekve, la potencavidajn novkulojn – minoritatajn sed senkompatajn, dan ?eregajn – kiuj sukcesis kapti la potencon en multaj riĉaj landoj, disde la granda plimulto de klasikaj konservativuloj, ĉu novaj a ? ne, kiuj hodia ? pli ol iam multi ?as ĉie. Pri nov-konservativulo fre ?e konvertita al la granda konservativa religio, mi dirus ke ?i estas maldekstrulo senesperigita, iom kiel pesimisto estas optimisto elrevigita. La ra ?mismo, tiu nova esperanto-movado, kiu dekomence celis kvaza ? steriligi la esperantismon, estas tute proksima al tiu filozofio kiel montras Äœemil Kessous [2].

Ekzistas anka ? nov-konservativuloj malgra ? si, kiuj povas prediki senesperan violenton. Ili ne estas tiel "novaj" cetere, kiel jam montras al ni la kazo Georges Sorel, prapatro de la revolucia sindikatismo, per siaj amba ? verkoj, Iluzioj de la progreso kaj Pensadoj pri la violento, komplementaj, aperintaj samjare en 1908. Ĉu tiu fascina allogo de la perforto estas nepre senkonscia ? Mi tute ne certas. La violenton, sur kiu precize sin apogas la reganta sistemo, ?i sukcesis ĉiam reuzi, recikligi siaprofite. Min tute ne mirigus, ke kelkaj la ?dire "revoluciaj" kamaradoj ne malsciu tiun veron, nek ties finfinan blokan efikon.

Eblus longe konkludi tiuteme. Mi nur ?atus, al ĉiuj miaj nov-konservativaj amikoj allogataj de la "inercia bremsado", atentigi pri iuj dan ?eroj de tiu politiko. Bremsi povas esti dan ?ere, ĉiakaze maloportune (inter aliaj, mi ĉefe pensas pri tiuj, kiuj celas bremsi la disvolvi ?on de la Esperanto movado). Ilin povas sekvi dan ?eraj anta ?ensaltoj, frenezaj, tra ?mataj malblokadoj fare de entuziasmaj novkonvertitoj. Ja pli bone, kaj malpli dan ?ere, estas provi eksalti ĉe anta ?eniranta trajno ol ?in stopi (se ne paroli pri la iluziaj provoj ?in retropa ?igi).

Ni scias ke alia mondo eblas, sekve aliaj sintenoj, aliaj agadoj. Nur observu tiun "Unu miliono da trankvilaj revolucioj" okazantaj ĉu en riĉaj, ĉu en malriĉaj landoj, kiun Bénédicte Manier elokvente priskribas (en verko franclingva). Vidu anka ? la disvolvi ?antan movadon de la malkreskuloj, kiu precize, en la koro de la socio de l’ riĉa mondo, esploras ĉiujn vojojn malakceli la lokomotivon… Anka ? la malakcelo povas esti progreso ! Tiu movado ja finfine sukcesos, kondiĉe ke la hejtigilo ne eksplodas. Tiun ĉi grandan alternativan movadon, kiu hodia ? plej viglas, SAT devas nepre ree ?i, nepre partopreni, se ?i volas denove kreski. Ne pli ol necese, ni timu niajn malamikojn, la novkulojn kaj ties malhoman sistemon. Ni devas male ilin senvualigi.

"Resume, la sistemo de komerca libereco ur ?as la socian revolucion", konkludis Marks dum sia prelego de 1848… nome, la preciza sistemo, kiun apogas la novkuloj. Ĉu tiu granda revolucio ne estas jam parte plenumita ? "Dum ?i mudas, la serpento blindas", alivorte senkonscias, pli fre ?e ree ?is Ernst Jünger. Je la unua fojo okaze de la sennombraj procezoj de la granda natura evoluado, kiu plui ?as de centoj da milionoj da jaroj, ĉu ni ne konscie spertas, male al la jüngera serpento, eĉ konscie partoprenas en reala tempo, iun gigantan, nome socian, mudon ? Ja "la Homo estas la Naturo, kiu konscii ?as pri si mem", asertas Elisée Reclus, tiu granda libereca geografo.

Victor Pori

[1] La limo inter universitato kaj potenco ?tata (a ? ekonomia), alivorte inter scio kaj povo, estas tre fleksebla en la tuta historio kaj en Usono pli ol en alia okcidenta lando. Tie ĉi, granda profesoro povas fari ?i konsilanto de politikestro dumtempe, poste kaj rapide retroiri al siaj "karaj esplorkampoj" okaze de ?an ?o de politiko.

[2] Vd http://www.satesperanto.org/Ra?mismo-kaj-novliberalismo.html. En alia teksto la sama a ?toro priskribas (beda ?rinde iom skize) la fenomenon ĉi-supre elvokitan de tiu "moderna revolucio" (a ? Modernado la ? la titolo de lia artikolo, vd. Sennaciulo 2010, 07/08), kun ties fulmaj progresoj, ekonomia, demografia, kultura, ktp… la a ?toro iom optimisme konkludas, ke "la plej fortaj historiaj skuoj apartenas al pasinteco". Ni esperu, ke li ne eraras.