La tribestro venis kun du viroj de la tribo, kiuj apartenis al la konsilantaro, do estis plejoldistoj a ? nobluloj.
Pater Balverde akceptis la tribestron ?entile kaj sen iu orgojlo. Estas dirate ĉi tie, ke la hispanaj mona ?oj kaj pastroj dum la tri unuaj jarcentoj de la hispana regado en Meksiko estis la ununuraj veraj kaj sinceraj amikoj de la indi ?enoj. La mona ?oj kaj pastroj en vero protektis la indi ?enojn kontra ? la brutaleco de la hispanaj ekspluatantoj kaj oroĉasistoj en tia maniero, ke oni devas alte taksi tion favore al la katolika eklezio, se oni lasas flanke la esceptojn. Plej ofte kompreneble la mona ?oj estis devigitaj ribeli kontra ? siaj propraj episkopoj, kiuj, se temis pri tio elrabi kaj sklavigi la indi ?enojn, starigis sin flanke de la re ?o kaj de la grandbienuloj. Episkopoj estis kaj estas ja ĉiam pli proksimaj al la re ?o kaj la granda kapitalo ol la mona ?oj kaj kapelanoj. La granda malakordo inter la katolika eklezio kaj la indi ?enoj en Meksiko ekestis nur tiam, kiam Meksiko fari ?is sendependa kaj kiam grandaj partoj de la meksika popolo, la plej inteligentaj indi ?enaj tavoloj, ur ?is decidan progreson pri edukado kaj ?enerala civilizacio, dum la katolika eklezio perforte obstinis pri sia mezepoka potenco pri spirito kaj edukado, kaj ne eĉ joton volis cedi de sia potenco kaj influo, kaj rezistis en la erao de alte evoluita tekniko la necesan edukadon de la indi ?enoj.
Sed tio, kion mi rakontas ĉi tie, okazis, kiam la katolikaj misionistoj ankora ? ne efikis inter la indi ?enoj kun la penso pri plifortigo de la ekstereklezia kaj politika potenco de la eklezio, sed kun la sincera kaj vere honesta deziro voli savi la indi ?enojn kaj helpi al ili fratece eniri en la paradizon. La mona ?oj laboris inter la indi ?enoj tiom malegoistaj kaj neprofitemaj je tiu tempo, kiel ver ?ajne malofte aliloke efikis misionistoj. Ili portis al la indi ?enoj ne nur la doktrinon pri graco, sed anka ? multajn aliajn aferojn, kiuj jam ĉi tie sur la tero estis tre utilaj kaj al multaj el ili donis certan ekonomian liberon. Ili instruis al ili centoj de utilaj metioj kaj artoj ; la bredadon de silkora ?poj, la brodadon de fajnaj pinglolaboroj, la glazuradon de potvaroj, por nomi nur kelkajn el ili. Tiel ?ajnas tute normale, ke la indi ?enoj iafoje tute libervole venis al la mona ?oj, por a ?di pri la nova religio.
Kaj tio kondukis tiun tribestron kun sia akompananto al la mona ?o Balverde.
La tribestro diris al la mona ?o : „ Kun niaj dioj, precipe kun la grandaj, ni estas tute kontentaj. Nur kun niaj apudaj dioj ni havas ofte multajn zorgojn. Se ni bezonas pluvon, la pluvodio sendas al ni eĉ ne guton, kaj se ni devas havi sekecon, jen ni povas fari kion ajn, sed la dio de la sekigantaj ventoj ne estas hejme por ni. Tiel estas kun kelkaj el niaj malgrandaj dioj. Nun la plejoldistoj el mia tribo interkonsili ?is kaj decidis, ke mi venu al vi, heroldo de nova religio por a ?skulti, ĉu vi povas oferti pli bonajn diojn. Se ni lernos, ke viaj dioj estas pli bonaj ol niaj, jen ni estas pretaj akcepti viajn diojn kaj forgesos niajn. Rakontu al mi, kaj al miaj konsilistoj pri via religio. Ni volas bone a ?skulti vin kaj ĉion, kion vi diras pri viaj dioj, ni volas hejme la ?vorte raporti al nia popolo kaj sciigos vin ?ustatempe.“
Pastro Balverde, rakontis simple, sen fari multe da nenecesa kriado, la bazajn rakontojn de la evangelio, kun klaraj sendrapiritaj frazoj, tiel, kiel oni rakontus la historion al infano. Ĉio tio, kio povus konfuzi ilin, li ellasis provizore. Tion li faris ?uste, kaj li pruvis per tio, ke li bone komprenis trakti tiajn simplajn homojn, kiaj estis liaj vizitantoj.
La tribestro a ?skultis lin dum horoj sen eĉ nur unufoje interrompi la mona ?on.
Kiam la mona ?o estis fininta la paroladon, diris la tribestro : „Mia kara amiko, mi a ?skultis tion, kion vi rakontis al mi kaj al miaj konsilantoj. Mi povus respondi al tio tuj nun. Sed vi rakontis tiel honeste, ke tio dolorigus mian koron tuj respondi al vi, ĉar mi povus paroli tro rapide kaj per tio povus dolorigi vin kaj viajn diojn. Tio tute certe ne estas mia volo. Mi nun en la nokto ekdormos, ĉi tie en tiu ĉi loko, kaj mi bone pripensos en mia dormo, kion vi diris al mi. Kaj morga ? matene mi volos veni kaj diri al vi, kion mi pensas, kaj kion mi por mi decidis. Tiam ne estas plu tro rapide, sed bone pripensite, kaj estos tiam miaj veraj vortoj. Tiel tiam tio povos dolorigi nek vin nek viajn diojn, ĉar estas la frukto de mia klara pensado. Kaj se oni bone pripensite kaj honeste diras sian veron, neniu dio povas koleri, ĉar estas Dio mem, kiu metas tiun veron en mian koron. Ĉu vi estas kontenta pri tio, amiko mia ?“
„Certe, mia frato“, diris la pastro, „mi estas vere tre kontenta pri tio. Dio kaj la Sankta Virgulino gvidos viajn pensojn kaj vin kaj la viajn kondukos al la ununura savo. Iru kun Dio !“
Je la sekva mateno, kiam la pastro estis celebrinta la meson en la kapelo de la loko kaj ?us sidi ?is por la matenman ?o venis la tribestro kun siaj du konsilantoj por transdoni sian respondon.
La mona ?o volis tuj paroli kun la tribestro, sed la tribestro diris : „Mi vidas, ke vi ekman ?as. Estas pli bone por vi, se vi trankvile man ?as vian man ?on, ĉar vi certe estas malsata. Tio farus vin rapidema. Kaj religio estas nenio por hasti, ne mia kaj certe anka ? ne via. Man ?u, kaj se vi bone estos man ?inta, ni interparolos.“
Kiam la mona ?o nun jam man ?is, li elvenis ; kaj li, la tribestro kaj ties amba ? konsilantoj, sidi ?is sub arbo, kiu staris proksime de la kapelo.
La mona ?o ne demandis kaj ne ur ?is lin. Li atendis trankvile ?is la tribestro komencis paroli.
Jen la tribestro diris : „Mi bone pripensis en mia koro ĉiujn vortojn, kiujn vi diris al mi. - Via Dio lasis skur ?i sin. Ĉu tio tiel estas ?“
„Jes, por ?ar ?i la pekojn de la mondo sur sin“, diris la pastro.
„Li lasis kraĉi sur sin, lasis sin insulti, pri ?eti per koto, lasis moki sin kiel frenezema re ?o, lasis mokate surmeti ĉapelon el dornoj al si. Ĉu tio estas tiel ?“
„Jes por ?ar ?i la pekojn de la homoj sur sin“, rediris la pastro.
„Li lasis najli sin sur trabon kaj mortis tie hontinde kiel malsana hundo. Ĉu tio estas tiel ?“
„Jes, por savi la homojn de ĉiuj pekoj“, diris la pastro.
Al tio la tribestro diris tre trankvile : „Jen kion Dio donis al mi en mian koron en la nokto : Iu, kiu ne per sia persono povas estigi sufiĉe da respekto al la homoj, tiel, ke ili ne kura ?as kraĉi sur lin, insulti lin, moki lin kaj pri ?eti per koto, ne povas esti dio por indi ?eno. Persono, kiu ne povas liberigi sin kaj ne volas liberi ?i de la trabo, sur kiu la persono estas najlita, ne povas savi homojn kaj tial ne povas esti dio por indi ?eno. Persono, kiu najlite sur trabo lamentas kaj hurletas kiel oldulino, ne povas esti dio por indi ?eno.“
La tribestro volis da ?rigi sian parolon, sed tian profundan trankvilon kiel la tribestro hiera ? montris dum la parolado de la mona ?o, la mona ?o mem ne povis konservi.
Li interrompis la indi ?enon en lia komencanta nova parolo : „Ĉion tion, faris mia Dio kun intenco, por savi la homojn ; li volis suferi, por suferi por ĉiuj homoj.“
Post tio diris la tribestro : „Vi diris, ke li estas ĉiopotenca Dio, via Dio, kaj la Dio de senfina amo. Ĉu tio tiel estas ?“
„Jes, tio pravas.“
„Ĉu li estas efektive ĉiopotenca , via Dio, kial li ne prenas ĉiujn pekojn kaj malbonfarojn de la homoj sur sin sen suferi, sen lasi moki sin, sen lamente hurlete morti ? Kaj se li vere estas dio de senfina amo, kial li la ?principe lasas suferi la homojn en ties pekoj, kaj kial li la ? principo lasas peki ilin ? Nur por povi prezenti tiun grandan, tiel mizere preterirantan spektaklon ? Ĉarlatano ne povas esti dio por indi ?eno.“
„Sed“, la mona ?o interrompis denove, „ tion faris Dio, por ke la homoj per propra merito kaj per la kredo gajnu la eternan vivon.“
Jen la indi ?eno diris trankvile : „Kial la ĉirka ?vojo, amiko mia ?“ kial devi gajni kion la Dio de senfina amo kaj de senfina ĉiopotenco povas doni al la homoj por nenio, kiel mia patrino donas al mi ĉion por nenio el amo, kaj ne demandas, ĉu mi meritas tion, ĉu mi kredas je ?i, ĉu mi adoras ?in. Ŝi donus al mi ĉion en amo, sen ju ?i kaj eĉ tiam sen agi, se mi - kion mia Dio malhelpu – ?in insultus, mokus a ? eĉ batus. Mia patrino estas pli granda ol via Dio ; ĉar ?i havas pli da senfina amo, pli da senfina pardonemo kaj malpli da sopiro pri kredo kaj pre ?oj ol via Dio.“
La pastro evitis respondon kaj kondukis la interparoladon al alia instruo, pri kiu li scis, ke ?i faras kutime grandan impreson al indi ?enoj, kiuj devis a ?di tion ?is nun.
Li diris : „ Sed mia Dio ne estas mortinta, kiel vi opinias kaj kiel vi hiera ? certe ne a ?dis. Mia Dio post tri tagoj revivi ?is kaj en granda gloro ĉieliris.“
“Kiom ofte ?“ demandis la tribestro koncize kaj seke.
Iom mirigite la pastro respondis : „Sed – kompreneble nur unufoje.“
„Kaj ĉu li, mi celas vian dion, de tiam jam iam denove revenis ?“ Anka ? tion la tribestro demandis same koncize kaj seke.
„Ne“, diris la mona ?o, li ne revenis de tiam, sed li promesis, ke li iam revenos, por ju ?i kaj por -“
Ĉifoje la tribestro interrompis lin : „ - kaj por kondamni.“
„Jes“, diris la mona ?o, nun iom ekscitite, „jes, por kondamni ĉiujn kaj ĉiujn, kiuj ne kredas pri li kaj kiuj skrapadas je liaj vortoj kaj ne volas ekkoni la instruon de la vera savo, se ?i ne estas portata al ili per malfermaj manoj kaj por nenio haveblas.“
La tribestro ne lasis kapti sin de la eksciti ?o de la mona ?o. Kiam la pastro estis fininta sian parolon, la indi ?eno diris trankvile : „Kaj jen tio, kion Dio metis en mian koron kiel la lastan : Mia Dio mortas ĉiuvespere por ni, por siaj indi ?enaj infanoj, por alporti al ili frideton, trankvilon kaj pacon. Li mortas en profunda, ora beleco, ne mokata, ne surkraĉata, ne pri ?etata per koto. Li mortas bele kiel vere granda Dio. Sed matene li revivi ?as de la mortintoj, unue ankora ? kovrata de la vualoj de la morto, sed tiam trembrilas liaj oraj lancoj en la blua firmanento, kaj fine li tute aperas, granda, ora, kaj potenca. Donacante lumon, varmon, belecon, kaj fekundecon, donante al la floroj odoron kaj kolorojn, instruante al la birdoj dolĉajn kantojn, blovante en la maizon forton kaj sanecon en la spadikojn. Enspirigante al la fruktoj dolĉecon kaj sanigajn sukojn, ludante ĉasante kun la nuboj en la maro de la bluaj aeroj. Kaj same al mia amata patrino estas mia Dio, donante kaj donante kaj donante, ne postulante pre ?ojn, ne atendante pre ?ojn, ne ordonante kredon, kaj neniam kondamnante. Kaj se la vespero venas, li formortas denove en ru ?a ora gloro, ne mokata, ne lamentanta, sed en rideto promesanta trankvilan profundan pacon ; kun la lastaj tikoj de liaj laci ?antaj okuloj benante siajn indi ?enajn infanojn. Kaj je la mateno li denove ĉeestas en la firmamento, la eterne juna, eterne brilanta, eterne donanta, eterne nove sin naskanta, eterne revenanta granda ora Dio de la indi ?enoj. Kaj tiel diris Dio al mi kiel la lasta vorto en mian koron : „Ne ?an ?u vian Dion, mia bona filo, ĉar ne estas pli granda dio ol via Dio, la ridanta Dio, kiu en siaj briloj jubilas kaj kantas, neniu dio pli bela kaj pli nobla ekzistas en la vasta mondo, Dio, bananta en la torente fluanta oro, la grandioza, brilanta Dio de la indi ?enoj.“
Dirinte tion, la tribestro dankis al la pastro Balverde por ties afableco, kiun li montris al li. Tiam li kunrulis sian kovrilon, sur kiu li sidis, ?etis ?in sur ?ultren, kaj li iris sekvate de liaj akompanantoj, reen al sia popolo.
La tribo lo ?as en la norda duono de la Sierra Madre. Ĝi restis ?is la nuna tago sen la instruo de la vera savo. Ĉe la rapida disfalo de la katolika eklezio en Meksiko nun jam malgrandi ?is por ni ĉiu espero povi saluti iam tiun tribon kaj kelkajn aliajn, pli ol dudek da ili en Meksiko, kiel flugilhavantajn harpoludantojn kaj trombonblovistojn en la paradizo. Ni, kiel bonaj kristanoj, en profunda humileco kaj plena submeti ?o sub la volon de aliaj certe scios dece elteni tion. Haleluja !
Ret Marut : Äœentileco de re ?oj
