Abilio Ribeiro : Skizo pri la laborista kaj socia movadoj en Portugalio (1/2)

Oni ne eraras dirante ke la movado pure laborista, en Portugalio, menci ?is en 1910. Äœis tiam, la "Portugala Respublikana Partio" estis la bastiono kiu sintezis la tujajn aspirojn de preska ? tuta la laboristaro, grandparte al ?i ali ?inta. Ties programo, pli radikala ol tiu de kelkaj el la alilandaj socialdemokrataj Partioj, estis vere anta ?enema, oni preska ? povas diri, evoluciema. En ?i estis la 8-hora labortago, protektado al virinoj kaj neplena ?uloj dum laborado, kaj, precipe, profunda reformo de la eduk- kaj instrusistemoj, celante la forigon de la grandampleksa analfabeteco [1], donante tiel, al la popolo, la eblon konati ?i kun ĉiuj aferoj ?in interesantaj.

La paroladistoj, per flamaj paroladoj, promesis ĉion bonan por la proletaro. Kelkfoje oni kredus ke ne respublikano sed anarkiisto paroladis al la popolamasoj. La ribeloj, strikoj, revoluciaj agadoj kaj eĉ la detruado per bomboj estis konsilataj ĉiumomente, ĉu parole ĉu skribe. La nuna respublika prezidanto, la plej vigla el la tiamaj propagandistoj, oratoro kies paroladoj kapablis ensorĉigi la a ?dantajn popollamasojn, diris ke "...monstra strikego kaj duondekduo da fabrikoj kiuj disflugus aeren, estus efika rimedo..." kontra ? la kapitalista ekspluatado, kaj ke "...la estonta respubliko jam havus palajn reflektojn de anarkio..." La kapitalista, a ?toritata kaj religia ekspluatadoj estis tiel akrege kritikataj, la ?tataj kandaloj estis tiel klare montrataj al la Popolo, ke ĉi-tiu iluzii ?is kaj firme kredis ke la respublikanoj estis ?iaj plej bonaj defendantoj.

Tio malebligis la malvolvi ?on de pure proletara movado, kapablanta senmaskigi ĉiujn friponojn apartenantajn al iu ajn politika partio. Do, nur post la stari ?o de la respubliko (5. 10. 1910), la laboristaro, konstatinte la suferitan trompon, seniluzii ?is kaj ekkomprenis ke ?iaj rajtoj estas respektataj nur se ?i trudas tiun espekton.

La luktsistemo kiu pli disvasti ?is estis la la ?sindikata. En 1908a aperis en la laboristaj malmultaj gazetoj la unuaj artikoloj pri sindikatismo, kiu estis varme defendata de agemaj revolucianoj, kiel la plej bona klasbatala organiza ?o. Tiam, la socialistoj direktis preska ? ĉiujn klasasociojn kaj la "Laboristan Federacion", tiaman centran organiza ?on.

Stari ?is la "Ekzekutiva Komitato Por la Unua Sindikata Kongreso", kiu efektivi ?is en 1909. Aperis ĉiutaga sindikatista gazeto "A Greve" (La Striko), kiu balda ? malaperis. La rolo de centra organiza ?o estis ludata de la "Ekzekutiva Komitato Por la Dua Sindikata Kongreso" kiu anstata ?is la "Laboristan Federacion" kaj penis pligrandigi la sindikatan organiza ?aron, sukcesinte starigi, en Lisbono kaj en kelkaj aliaj urboj "klasasocian Unui ?on" ; anka ? ?i publikigis ĉiusemajnan sindikatistan gazeton "0 Sindicalista" (La Sindikatisto) kies vivo estis sufiĉe longa kaj tre influis la proletaron, venigante en la sindikatojn multajn el la de la respublikanoj seniluziigitajn laboristojn.

En 1911 fondi ?is la "Casa Sindical" (Sindikata Domo), kie preska ? ĉiuj laboristaj sindikatoj havis sian sidejon. En Januaro 1912 okazis la unua manifestado per kiu la ribelema spirito de la laboristaro evidenti ?is. Pro konflikto esti ?inta inter la laboristoj kaj distriktestro de E’vora (suda urbo), okazis solidareca ?enerala striko en Lisbono kaj en aliaj centraj kaj sudaj landurboj. Tiu-ĉi impona demonstrado estas la movado en kiu, ?is hodia ?, la portugala popolo vidigis la plej rimarkindan interkonsenton. Laboristoj, ĉefe la batalgvidantoj, estis amase arestataj kaj dum kelkaj monatoj konservataj en milit ?ipoj ; la organiza ?oj estis atakataj kaj fermataj.

Dum proksimume unu jaro, la sindikatoj restis kvaza ? mortintaj. En 1913, la "Sindikata Domo", restarigita, refoje proklamis ?eneralan strikon por evidentigi sian rezistspiriton kaj protesti kontra ? la anta ?aj persekutoj. Kiel la unua, ĉi-tiu striko fini ?is per fermo de la "Sindikata Domo", detruado de ĉio ekzistanta en la organiza ?oj kaj amasa arestado de laboristoj.

Evidenti ?is la anarkiisma ideo, kiel gvidilo de ĉi-tiuj gravaj ribeloj.

Poste kelkaj monatoj, ekreaperis, dise, en diversaj urblokoj, la sindikatoj detruitaj de la respublikanoj, anta ?aj defendantoj de la laboristaro. Same okazis rilate la gazeton "La Sindikatisto", kies publikigo estis ĉesigita pro la persekutoj.

En 1914, la Unua Nacia Laborista Kongreso starigis la "Nacian Laboristan Unui ?on" (N.L. U.), kies unuaj gvidantoj apartenis al la socialista partio, ĉar la sindikatistoj estis la malplimulto.

Tamen, la sindikatisma ideo konstante ?ajnis adeptojn (plejparte anarkiistojn, kiuj decidis propagandi en la Sindikatoj), kio ebligis al la sindikatistoj balda ? tute preni sur sin la gvidadon de la Sindikataro. En du sindikataj konferencoj, okazintaj en 1917 (unu en Porto kaj alia en Lisbono, partoprenitaj, respektive, de la nordaj kaj sudaj sindikatoj), oni rezoluciis ke la Laborista Sindikata Organiza ?o estu vere klasbatala kaj alprenu la luktmetodon de senpera agado. Tiam, la portugala organiza ?o iris sur la a ?tentikan revolucian kampon.

La Dua Nacia Laborista Kongreso okazis en 1919 kaj decidis ?an ?i la strukturon de la Sindikata organiza ?o. La „N. L. U." estis ansta ?ata per la Äœenerala Konfederacio de la Laboro, (Äœ. K. L.), hodia ? la plej potenca proletara organiza ?o. Ties presorgano estas "A Batalha" (La Batalo), ĉiutaga gazeto kiu ekaperis en Februaro 1919. Malgra ? ĉiuj persekutoj kontra ? ?i faritaj kaj farataj, ?i da ?ras alporti ĉien la ribeleman spiriton. Ĉar ?i la ?te diris la malnoblajn fripona ?ojn, kiujn la "demokrataj" regantoj efektivigas ; ne malofte oni akuzas ties redaktistojn kaj la gvidantojn de la laboristaj organiza ?oj pri kontrakto kun la monarkianoj por renversi la respublikon ! Tamen, se la respubliko ankora ? regas, tion ?i ?uldas al la revoluciuloj, kiuj ne hezitis, kiam en 1919 la monarkianoj okazigis revolucion, preni pafilon kaj kontra ?batali la malanta ?enemulojn. Hodia ? ili pentas la uzitan penon, ĉar la rekompenco estas . . . ofta aresto.

En Oktobro 1922, okazis la Tria Nacia Laborista Kongreso. En ?i regis konfuzo kaj malkonsento, ĉar, interalie, temis pri ali ?o de la Äœ. K. L. al iu Internacio. La du idefluoj : ?tatista (komunista partio) kaj kontra ?? tatista (anarki-sindikatista) vigle evidenti ?is tie. Kompreneble, la unua defendis la ali ?on al Moskva Internacio, kaj la dua al neniu el la tiam ekzistantaj Internacioj (Amsterdama kaj Moskva), aprobante la principojn defenditajn en konferenco, okazinta en Berlino por la kreo de nova Internacio akordi ?anta kun la liberemaj principoj sekvataj de la portugalia organiza ?o.

Ĉar la granda plimulto da kongresanoj konsistis el anarki-sindikatistoj, oni decidis atendi la fondi ?on de la nomita nova Internacio kaj poste definitive solvi tiun aferon.

La definitiva rezulto ne ankora ? estas konata, sed oni jam povas diri ke la ali ?o estos al Berlina nternacio. El la jam voĉdonintaj sindikatoj, ĉirka ? 150 voĉdonis por Berlino kaj nur 10 por Moskvo.

Beda ?rinde, anstata ? serena kaj lojala diskutado pri tiu kaj aliaj temoj, kiuj ege influas la proletajn interesojn, oni nur konstatas, je flanko de kelkiuj, sektemon kaj reciprokan insultadon. La principoj, kelkfoje, estas metataj flanken, kaj de kelkaj sin nomantaj revoluciuloj nur estas atentataj la personaj pasiaĉoj. Tio kompreneble ridigas la kapitalistojn ...

Sendube, tio estas konsekvenco de la nuntempa plej disvastigita krizo, nome, karaktera krizo. (Da ?rigota)

Lisbono, A ?gusto 1923

Abilio Ribeiro (1504)

El Sennacieca Revuo, oktobro 1923, p13-14