La statusoj de religiaj komunumoj estas diversaj la ? landoj a ? regionoj. En islamaj landoj la religio kaj la ?tato ne estas disigitaj (escepto : Turkio). Kontra ?e en lando kun katolika tradicio, kiel ekzemple Francio, la eklezio estas post 1905 komplete apartigita de la ?tato. Laikeco en politika senco estas ne ?traleco rilate religiojn, sendependeco de iu ajn religia instanco, rifuzo de klerikalaj influoj, tamen principe ne kontra ?religia sinteno. Äœi fakte ekzistas en simila formo kiel en Francio anka ? en Svisio, sed nur en du kantonoj : Äœenevo (ekde 1907) kaj Ne ?? atelo (ekde 1947).
La konstitucio de la Svisa federacio en sia artikolo 15 garantias al la civitanoj la liberecon de penso, konscienco kaj religio, do fakte estas tre liberala kaj ne ?trala rilate konfesiojn. La artikolo 72 precizigas ke la kantonoj kompetentas pri la regularo de la rilatoj inter la eklezioj kaj la ?tato. La federacio kaj la kantonoj povas decidi rimedojn por la konservado de la konfesia paco.
En Svisio ekzistas do 26 sistemoj de eklezia juro. La plej liberala estas tiu de la kantono Ĝenevo (kun preska ? perfekta apartigo inter la eklezio kaj la ?tato) kaj la plej reguligita tiu de la kantono Va ?do, kiu agnoskas la romkatolikan kaj la protestantan (reformitan) ekleziojn kiel instituciojn de publika juro, la judan komunumon kiel institucion de publika intereso kaj cetere la eblon je rekono por aliaj religioj. La ceteraj kantonoj havas sistemojn kiuj varias inter ĉi tiuj du tipoj.
En la okcidento de la lando (Romandio, franclingva), la religia instrui ?o estas privata afero, en la orienta parto (Alemanio, germanlingva) la eklezioj rajtas organizi libervolan religian instruadon en la lernejoj. Ĉar la nombro de la infanoj kun gepatroj nekristanaj a ? senreligiaj kreskas, oni anka ? komencas enkonduki lecionojn la ? pli ne ?tralaj vidpunktoj komparante la diversajn religiojn kaj filozofiajn sistemojn.
Ĉiam estis granda plimulto da kristanoj en la lando (80% en la jaro 2000, katolikoj 42%, protestantoj 35%, aliaj 3%). Kreskis la nombro de personoj sen konfesio (11%) kaj la islamanoj (4,3%) ; la juda konfesio restis stabila (0,2%). Ĉi tiuj ciferoj kompreneble nenion diras pri la religia memkompreno kaj la fakta praktikado de la kredantoj. La ? studoj pri tiu temo oni konstatas ke malkreskas la ekskluzive kristana orienti ?o kaj la graveco de la religio en la ĉiutaga vivo. Cetere konstateblas individui ?o de la kredo kaj ?enerala tendenco al senreligieco. Rilate tipologion 7% de la kristanoj konsideras sin kiel « ekskluzivaj kristanoj », 25% kiel « ?enerale religiaj kristanoj », 51% kiel « religiaj humanistoj », 12% kiel « novreligianoj » kaj 4% kiel « humanistoj sen religio ». Aliflanke religiaj problemoj trovas lar ?an atenton kaj pli granda rolo socia de la eklezioj estas postulata.
La ?tato (kantono) enkasigas por la du oficialaj religiaj komunumoj (katolika kaj reformita) la ekleziajn impostojn redistribuante ilin al la koncernaj ekleziaj instancoj. Se oni ne volas pagi ĉi tiujn monajn kontribuojn oni devas prezenti atestilon ke oni eksi ?is el la respektiva religia komunumo. Tio kompreneble ne estas laikeca procedo kvankam la individua libereco rilate religiojn estas respektata.
La kunvivado de religiaj komunumoj en Svisio ne ĉiam estas senproblema. Pro la migrado kaj tutmondi ?o la parto de religianoj nekristanaj kreskis. Grava ka ?zo de la kresko de islamanoj estis la militoj en Balkanio, kiuj forpelis centmilojn da rifu ?intoj al la nordo. La diskuto prireligia lastatempe fokusi ?is sur la protesto de la konservativa dekstro kontra ?anta la konstruon de moskeoj kaj minaretoj en pluraj komunumoj. En grandaj urboj kiel Zuriko a ? Ĝenevo jam ekzistas tiaj konstrua ?oj kiel cetere anka ? sinagogoj.
En Francio oni faris le ?on, kiu malpermesas al muzulmanaj junulinoj porti la islaman kaptukon en publikaj lernejoj. En Svisio tiurilata le ?o ne ekzistas kaj la responsuloj de publikaj lernejoj devas mem decidi pri la sinteno rilate la kaptukon. Ekzistas unuopa kazo pri kiu verdiktis la federacia tribunalo indikante ke instruistino en publika lernejo ne rajtas porti la islaman kaptukon ĉar ?i estas ?tata oficisto, kontra ?e lernantinoj rajtas ĉar ili estas konsiderataj la ?jure kiel klientoj.
En 1980 okazis popola voĉdono tutlanda rilate la apartigon de la ?tato disde la eklezioj, sed la propono estis rifuzita per 78% de la voĉdonintoj. Anka ? en la kantono Zuriko oni faris similan referendumon en 1995 je kantona nivelo kiu same ne estis akceptita. Eble influis ĉi tiun decidon anka ? historiaj ka ?zoj. La reformacio (16a-17a jarcentoj) tendencis al demokrata organizi ?o de la eklezio kontraste al la katolika kun strikta hierarkio. Cetere la katolikismo neniam estis ?tata religio en Svisio (kontra ?e ekzemple al Francio dum la jarcentoj de la monarkio). Poste en la jaro 1847 okazis mallonga interna milito nomata « Sonderbund » (aparta ligo) pro religiaj kvereloj inter la katolikaj kaj la protestantaj kantonoj (sed anka ? inter politikaj progresemuloj kaj konservativuloj). Sekvis repaci ?o kaj kreo de la federacia konstitucio en 1848, kiu ja devis respekti amba ? konfesiojn, la romkatolikan kaj la reformitan komunumojn preska ? same gravaj la ?nombre. La tiama konstitucio konkludis la transiron de Svisio kiel ligo de ?tatoj al federacio. Äœi estis forte influita de la Usona konstitucio kaj de la idearo de la franca revolucio.
Se la tendenco al tutmondi ?o kaj al multkultura socio da ?ros, oni povas konjekti ke tamen okazos transiro de la ?tata eklezia juro al privata juro kaj civilaj religioj en ne tro fora estonto. Sed kiel konate, la mueliloj de la demokratio malrapide turni ?as.
(La ? diversaj fontoj.)
Ri ?o 31.227
El Sennaciulo, marto 2007
Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT)
67 av. Gambetta
FR - 75020 Paris
Retadreso : kontakto_ĉe_satesperanto.org
Pri financa ?oj : financoj_ĉe_satesperanto.org
Retejo : http://satesperanto.org/
Tel : (+33) 09 53 50 99 58
Po ?tkonto n-ro 1234-22 K, La Banque Postale, Paris
IBAN : FR41 2004 1000 0101 2342 2K02 064
BIC : PSSTFRPPPAR
Konto de SAT ĉe UEA : satx-s
Konto de SAT ĉe PayPal : financoj_ĉe_satesperanto.org
Por renkonti ?i kun SAT-anoj en Parizo, informi ?u ĉe la sidejo de SAT-Amikaro
Se vi havas demandojn pri SAT, skribu al la SAT-oficejo en Parizo
a ? al via peranto
Pri teknikaj problemoj sur la pa ?o, skribu al pa ?o-aran ?ulo.