Trockismo kaj Esperanto

https://www.marxists.org/history/et...

Kara Redaktoro

Mi surprizis vidi en la rubriko Notoj de la Leganto de via numero Kulturo kaj Revolucio en la Penso de Leono Trockij (Revolucia Historio, Volumo 7, n-ro 2), bibliografian eron pri la Hispana Enlanda Milito el Sennaciulo, anarkiisma periodaĵo en Esperanto. tio retroiras ĉirkaŭ 80 jarojn, kvankam la laborista Esperanto-movado perdis sian viglecon post la dua mondmilito. Mi nur scivolas, kiel vi iam trovis ĉi tion.
La simpligita versio de la rakonto estas ĉi tio. Inter la mondmilitoj ekzistis prospera revolucia proleta Esperanto-movado, krom la politike neŭtralaj esperantistoj kaj la pacifistoj. Ĝi esence konsistis el anarkiisma kaj komunista alo, kunigitaj internacie en unu tegmenta organizaĵo, Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT), kiu fine disiĝis dum la Tria Periodo. Estas multe da dokumentaro pri tio, kelkajn el kiuj mi havas. Ekzistis eĉ Esperantaj periodaĵoj el la Hispana Enlanda Milito de la komunistoj, anarkiistoj kaj POUM. Stalino ekstermis la prosperan sovetian Esperanto-movadon en 1937, lasante ĝiajn eksterlandajn filiojn tordi en la vento. Hitler faris ekstermadan kampanjon kontraŭ esperantistoj, kaj aliaj faŝismaj registaroj subpremis ilin. Inter stalinismo kaj faŝismo la tuta Esperanto-movado suferis teruran baton.

Mi neniam aŭdis pri iuj esperantistaj trockistoj dum tiu ĉi periodo ĝis amiko trovis piednoton en historia artikolo. Kiel rezultas, ekzistis Bolŝevista-Leninisma Frakcio de SAT, kiu eĉ publikigis sian propran organon, La Permanenta Revolucio. La gvidado de ĉi tiu frakcio estis en du landoj, Danio kaj Nederlando. La gvidantoj en la unua estis Svend Johanssen kaj Tage Lau, kaj en ĉi-lasta Bas Wels.

Jen traduko de komuniko de historiisto Ulrich Lins al mia amiko, datita la 22-an de decembro 1990 :

La Bolŝevista-Leninisma Frakcio de SAT (‘Bolenfrasat’) : Ĝi estis fondita en 1935 kaj havis trockistan karakteron. Ĝia organo estis nomita La Permanenta Revolucio. Inter la ĉefaj aktivuloj estis Tage Lau kaj Svend Johanssen en Kopenhago, kaj Bas Wels en Roterdamo. Mi neniam vidis la orgenon, sed regulaj novaĵoj pri la agado de la frakcio aperis en Sennaciulo. Eble korespondante kun Kopenhagaj SAT-anoj vi povas malkovri pliajn detalojn.

Pri Kifintern mi scias malmulte, kaj mankas al mi la tempo por kontroli la fruajn numerojn de Sennacieca Revuo, en kiuj mi rememoras trovi regulajn polemikojn kontraŭ la idisto-komunistoj. Por akiri pli klaran bildon oni devus ankaŭ konsulti la periodaĵon La Emancipanta Stelo (en Ido).

La ĉefa rivalo de Esperanto kiel konstruita (artefarita) lingvo en la unuaj tri jardekoj de la dudeka jarcento nomiĝis Ido, kiu, nekredeble, ankaŭ ĝermis maldekstra flanko, inkluzive de komunisma ĉeesto. Unu el miaj korespondantoj diras, ke eble troviĝis trockistoj ankaŭ en tiu medio, sed tion mi ne povis konfirmi, kaj mi tre dubas pri tio, ĉar Ido estis pli-malpli morivanta antaŭ la fino de la 1920-aj jaroj, krom se estis iuj. devagaj Maldekstraj Opoziciistoj, sed tio ŝajnas sufiĉe malproksime.
Mi havas ekzemplerojn de ĉiuj ekzistantaj numeroj, entute 58 paĝojn, tenitajn en la kolekto de la Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno, branĉo de la Aŭstria Nacia Biblioteko. Mallonga rigardo montras la redaktiston de La Permanenta Revolucio kiel Svend Johanssen en Danio. Jorn Andersen havas informojn pri Johanssen kaj Tage Lau en la dana. Kaj estas alia nomo, Aage Kielsø.

La Permanenta Revolucio eble estas la nura organo kiu iam ekzistis de esperantistaj trockistoj klopodantaj manovri en tiuj ĝenaj tempoj de la 1930-aj jaroj. Estos interese vidi kiel ili vidis aferojn malsame, eĉ kiel eta manpleno da homoj, de la stalinistoj kaj la anarkiistoj.

Estas nur unu alia loko, ke tiu ĉi Bolenfrasat-grupo estas dokumentita, kaj tio estas en la samtempaj paĝoj de Sennaciulo. Esploristo devus akiri aliron al grava Esperanta esplorkolekto kun malnovaj numeroj de Sennaciulo, kaj inspekti ĉiujn temojn almenaŭ de 1935–36, kaj eble antaŭe, kaj poste por mapi la historion de tiu ĉi grupo. Neniu alia ĝenis dokumenti ĉi tiun ĉapitron en la historio de trockismo kaj laborista Esperanto-movado. Verŝajne estas nur tre malmultaj homoj sur la planedo, kiuj scias eĉ kion mi scias.

Oni diris al mi, ke en la 1940-aj jaroj Lucien Laurat tenis korespondadon kun Victor Serge, kaj ke Laurat ankaŭ estis aktiva membro de SAT (K-do Revo/Lora) kaj amiko de Eugene Lanti, la fondinto de SAT. Mi havas ankaŭ ekzempleron de bulteno el la POUM eldonita en Esperanto. Mi mem publikigis artikolon en Esperanto okaze de la kvindeka datreveno de la murdo de Trockij, kaj havas alian materialon pri diversaj devagaj nuntempaj trockismaj esperantistoj.

Ĉi tiuj malnovaj bultenoj ne estas en la plej bona formo, do kvankam mi povis skani la bildon de La Permanenta Revolucio en mian komputilon, ĉiu provo ĉe OCR estis totala fiasko. Taŭga aŭtomata ciferecigo de ĉi tiu materialo postulus multe pli altnivelan programaron, se ne aparataron, ol mi havas.

Mi havas delongan ambicion meti ĉi tiun materialon en retejon, kaj nun evidentiĝas al mi, ke ETOL (Enciklopedio de Trockismo Rete) estas la natura loko por iu ajn dokumentado – inkluzive de mia – sur la Esperanta alo de la trockismo. movado. Estas ankaŭ volumena komunisma materialo, kiu povus eniri la Marksistojn Interreta Arkivo, krom la Esperantaj eldonaĵoj de la Usona Socialista Laborista Partio, kaj alia vaga marksisma materialo. Mi imagas, ke la plejparto de la enorma anarkiisma korpuso kaj la materialo de aliaj radikalaj kaj laboristaj tendencoj devus esti afiŝitaj aliloken.

Ralph Dumain

La C.L.R. James Institute, 505 West End Avenue #15C, New York, NY 10024, Usono ;

Jen rapida skizo de la enhavo de tiuj ĉi bultenoj n-ro 1 (1935), 7 paĝoj : Tutmonda listo de trockismaj periodaĵoj, Deklaracio de la bolŝevik-leninistoj, Mallonga Deklaro pri la Neceso kaj Principoj de la Nova Internacio, Dek unu Programaj Tezoj. de la bolŝevik-leninistoj.

n-ro 3 (1935), 12 paĝoj : Deklaracio de Principoj de la Laborista Partio de Usono, Pluraj sekcioj, inkluzive de unu pri la Nigra Demando, Demando : Kiu Partio estas ĉi tiu Vere ?, Ĉi tio estas Afero de Tradukado, Ĉu la Partio estas en Demando la Usona Laborista Partio, aŭ Io Alia ?

n-ro 4 (1936), 14 paĝoj : La Kvara Internacio kaj Milito, La Sepa Monda Kongreso de la Komintern, La Popola Fronto en Francio, Senaciismo aŭ Marksismo ?, recenzo de Ĉu Socialismo estas Konstruita en Sovetunio de Lanti ?, La Revolucia Proletaro kaj la Sankcioj : Rezolucio de la Maristoj-Unio en Nov-Zelando, The Esperanto Press Surveyed.

n-ro 5 (1936) Dua jaro, 6 paĝoj [mankas postaj paĝoj] : La Kvara Internacio kaj Milito (parto 2), La Esenco kaj Signifo de Sennaciismo, La Staĥanov-Movado en Sovetunio.

n-ro 6 (1936), 18 paĝoj : La Kvara Internacio kaj Milito (parto 3), Stalinismo : Pri la Sepa Universala Kongreso la Komintern de Trockij, Centrismo : Programo de la Sveda Socialista Partio, Senakismo : Ĉu estas Ruĝa Faŝismo en Sovetunio ? (kontraŭ la nocioj de ruĝa faŝismo kaj ŝtata kapitalismo), La Stalinisma Perfido Pruvita de L’Humanité, Esperanta gazetara enketo, peano al Stalin el la Leningrada Gvidanto, A Sennaciista Mensogo.

Noto de Redaktoro :

La jenajn informojn donis Ron Lynn, malnova amiko de ĉi tiu revuo kaj entuziasma esperantisto, kaj estis inkluditaj en letero al ni de Mike Jones pri la dana trockisma movado, kiu devus esti publikigita en Revolutionary History, Volumo 2, n-ro : 3 sed estis preterlasita : "Du el la grupo, Tage Lau kaj Aage Kielsø, iris al Hispanio kaj aliĝis al la POUM. Alia interesa fakto pri la grupo de Moth en la libro de Steen Bille estas, ke ili publikigis trockisman artikolon en Esperanto, kadre de sia interveno en la laboristan Esperanto-movadon, certan signon de ilia internaciismo.’ Ĉi tiu letero estos metita en la retejon de Revolucia Historio. .