Letero 057a

De vicgrafo de Valmono al markizino de Mertejo

Mi trovis vian leteron hieraÅ­ ĉe mia reveno. Via kolero multe plaĉis al mi. Vi ne pli severe akuzus Dansnio, se li kulpus kontraÅ­ vi mem. Sendube pro venÄ emo vi kutimigas lian amatinon malfideleti al li : fia vi ! Des pli ĉarma vi ja estas, kaj mi komprenas, kial viaj sukcesoj estas pli oftaj, ol tiuj de Dansnio.

Finfine mi funde konas tiun belan romanan heroon ! Li nun nenion sekretas al mi. Mi tiom diris al li, ke honesta amo estas la plej granda feliĉo ; ke sincera sento pli valoras, ol dek intrigoj ; ke mi nun estas mem enamiÄ inta kaj timetanta ; ke mi plene konformiÄ as al liaj pensoj, ke ĉarmite de mia simpleco li ĵuris al mi senrezervan amikecon kaj rakontis ĉion. Tamen tio ne faciligas nian projekton !

Unue, laÅ­ li, fraÅ­lino meritas pli da respekto ol virino, ĉar Å i havas ankoraÅ­ ion perdota. Precipe li opinias, ke viro nek rajtas senhonorigi junulinon, nek devontigi sin al geedziÄ o, kiam Å i estas multege pli riĉa ol li — kio estas lia kazo. La trankvileco de la patrino, la naiveco de la knabino, ĉio bremsas, timigas lin. Facile estus kontraÅ­i lian rezonadon, kvankam ne erara Ä i estas. Kun iom da lerto kaj la helpo de lia pasio, mi rapide venkus lian opinion, tiom pli, ke Ä i estas facile mokebla, kaj ke mi havus la avantaÄ on esti pliaÄ a spertulo. Sed la malhelpo estas, ke li feliĉas en tiu situacio. Se la unua amo Ä enerale Å ajnas pli honesta, pli pura, kiel oni diras, se Ä i malpli rapide antaÅ­eniras, la kaÅ­zo ne estas, kiel oni opinias, timemo aÅ­ delikateco, sed ke la koro, en mirego pro tiu nekonita sento, kvazaÅ­ haltas ĉiupaÅ e por Ä ui la ĉarmon de l’ promenado, tiel potencan super novsentema koro, ke Ä i forgesigas ĉian alian plezuron. Tio estas tiel vera, ke enamiÄ inta diboĉulo, se tia povas ekzisti, tiam malpli rapidemas al Ä uado ; ke fine inter la sinteno de Dansnio kun knabino VolanÄ o kaj la mia kun la pia s-ino de Turvelo, ne estas esenca diferenco.

Li bezonus pli da obstakloj por ardiÄ i kaj precipe pli da mistero, ĉar mistero pelas al aÅ­daco. Mi emas pensi, ke vi malutilis al ni, tiel faciligante l’ entreprenon por li ; ĉe spertulo, kiu havus nur dezirojn, via konduto estus perfekta ; sed vi ne antaÅ­vidis, ke por enamiÄ inta honesta junulo, la plej Å atata favoro estas la montro, ke li estas amata. Sekve, ju pli certa pri Å ia amo, des malpli agema li estas. Kion fari nun ? Mi ne scias ; sed mi ne plu esperas, ke ni senvirgigos la knabinon antaÅ­ la geedziÄ o ; ni ne sukcesos kaj mi malkontentas, sed mi ne vidas elireblecon.

Dum mi ĉi tie disertacias, vi havas pli agrablajn okupojn kun via kavaliro. Tio memorigas, ke vi promesis malfidelaĵon favore al mi ; mi havas vian skriban promeson ; Ä i ne fariÄ u ian promeson al La Åœatro [1]. Mi konsentas, ke la dato de la pago ne ankoraÅ­ alvenis ; sed vi pruvus vian malavarecon, ne atendante tiun momenton ; miaflanke mi rezignus je la interezo. Kion vi priopinias, bela amikino ? Ĉu vi ne lacas pri via fideleco ? Ĉu tiu kavaliro estas tiel mirinda ? Ho ! lasu min agi kaj mi pruvos, ke vi trovis al li ian meriton, nur ĉar vi forgesis la mian.

AdiaÅ­, bela amikino ; mi kisas vin tiel arde, kiel mi deziras vin kaj mi spitas la kavaliron : liaj kisoj ne tiel varmas, kiel la miaj.

0
El… la 5an de Septembro 17**.