Letero 141a

De markizino de Mertejo al vicgrafo de Valmono

Je Dio, Vicgrafo, kiel via obstino tedas min ! Kial vi zorgas pri mia silento ? Ĉu vi imagas, ke mi nenion diras pro manko de kialoj por defendi min ? Ha ! se almena ? estus tiel, pro Dio ! Beda ?rinde ne ; jen la vera motivo : diri la veron al vi estas penige al mi.

Sinceru : ĉu vi iluzii ?as, a ? volas trompi min ? La diferenco inter viaj diroj kaj faroj lasas min elekti nur inter tiuj du ebloj ; kie estas la vero ? Kion mi povas diri, se mi ne scias, kion pensi ?

Vi ?ajne fieras pri via lasta sceno kun la prezidant-edzino ; sed ĉu ?i favoras vian opinion kaj malfavoras la mian ? Mi ja neniam asertis, ke vi tro amas tiun virinon por fideli al ?i, por ne kapti ĉiujn plezurokazojn agrable facilajn ; mi eĉ kredis vin kapabla trankvile kontentigi kun iu ajn aliulino bezonon vekitan nur de via favorata. Mi konsentas, ke pro spirita sendependeco, kiun oni ne povas rifuzi al vi, unu fojon vi intence mistraktis ?in, same kiel vi milfoje la ?okaze miskondutis kun aliaj virinoj. Ĉiu scias, ke tio estas banala ago de vi, viroj, de ĉiuj viroj, brutecaj a ? rafinitaj. Kiu ne faras tion, tiun oni hodia ? nomas romaneska ; la ? mi, neniu rajtas riproĉi tion al vi.

Sed mi pensis, diris, kaj ripetas, ke vi tamen amas vian prezidant-edzinon ; ja ne la ? amo pura kaj milda, sed la ? amo propra al vi, ornamanta tiun virinon per imagitaj agrabla ?oj a ? kvalitoj, kiujn ?i tute ne havas. Vi do kronas ?in super ĉiuj aliaj inoj lasataj duarangaj ; vi do restas ligita al ?i, eĉ kiam vi ofendas ?in ; vi do kondutas kiel sultano al sia favorata sultanino, eĉ kiam li foje preferas simplan odaliskon. Mia komparo ?ajnas al mi des pli ?usta, ke vi sultanece neniam estas amiko a ? amanto de virino, sed ĉiam nur ?ia tirano a ? ?ia sklavo. Do mi certas, ke por retrovi la favoron de tiu belulino vi hontinde pentis, vi almoze humili ?is ! kaj post la malpremo pro via sukceso, vi tuj forlasas min por kuri al la granda evento de la atingo de via pardonado.

En via lasta letero vi ne parolas ekskluzive pri tiu virino. Kial ? Ĉar vi nenion volas rakonti pri viaj grandaj aferoj. Ili ?ajnas al vi tiel gravaj, ke vian prisilenton vi kredas puno por mi. Post tiuj mil pruvoj de senduba prefero por alia virino, vi trankvile a ?dacas demandi min, ĉu restas komuna intereso inter ni amba ?! Atentu, Vicgrafo ! se mi respondos, tio estos senrevena deklaro ; konsenti, ke mi hezitas nun fari ?in, eble jam estas troa diro. Mi sekve volas nun nepre prisilenti.

Restas nur al mi rakonti ion al vi. Eble vi ne havos sufiĉan tempon por legi, a ? sufiĉan atentemon por kompreni. La ? via plaĉo ; tiam estos simple nur unu plia vana rakonto.

Konatulo mia enami ?is, kiel vi, al virino malutila por lia honoro. Li de temp’ al tempo ja sentis, ke frue a ? malfrue tiu afero nocos al li, sed malgra ? sia hontemo li ne kura ?is rompi. Lia embaraso estis des pli granda, ke anta ? amikaro li arogis plenan liberecon sian. Tamen li ja sciis, ke ju pli la ?te oni neas motivon de mokindeco, des pli ?vele tiu kreskas. Li tiel pasigis sian vivon en stultofaroj, senĉese dirante poste : Mi ne prikulpas. Li tiam havis amikinon, kiu portempe emis publike malka ?i lian ebrieskan staton. Tamen, pli bonfarema ol malica, a ? eble pro iu ajn alia motivo, ?i provis lastan rimedon, por ĉiakaze kapabli diri kiel li : Mi ne prikulpas. Åœi do senhezite sendis al li tiun modelon de letero, kiel uzeblan rimedon kontra ? lia malsano :

“Oni enuas pri ĉio, an ?elo mia ; estas natura le ?o : mi ne prikulpas.
Se do hodia ? mi ekhavas alian aventuron, ol nian ?isnunan kunan, kiu okupis min dum kvar tedegaj monatoj, mi ne prikulpas.
Se ekzemple mia amo vivis tiel longe, kiel via virto — kaj estas sendube trodiri — ne mirige estas, ke unu fini ?is samtempe kiel la alia : mi ne prikulpas.

Prenu do alian amanton, kiel mi prenis alian amatinon. Jen bona, tre bona konsilo ; eble vi trovos ?in malbona : mi ne prikulpas.
Adia ?, an ?elo mia ; mi vin prenis kun plezuro, kaj forlasas sen beda ?ro ; mi eble poste revenos. Tiel turni ?as la mondo : mi ne prikulpas†.

La efikon al la stultulo de tiu lasta helpoprovo de ?ia amikino mi ne volas nun rakonti ; tion mi faros en mia venonta letero, kiu anka ? entenos mian ultimaton anta ? la renovigo de via proponita traktato. Äœis tiam adia ?, tute simple.

Nu, dankon pro la detaloj pri knabino Volan ?o : jen artikolo preta por la postnupta mateno de l’ Gazeto de Kalumnioj. Äœis tiam mi kondolencas pro la perdo de via posteulo. Bonan vesperon, Vicgrafo.

El Kastelo de… la 24an de Novembro 17**.